Foto’s: Mark de Jager

De Bonifatiusdag zondag 2 juni jl. van het noordelijk bisdom was geïnspireerd door Titus Brandsma, op 15 mei 2022 heilig verklaard door paus Franciscus. TV-presentator Leo Fijen en voorganger bisschop Gerard de Korte stonden stil bij de betekenis van H. Titus: ‘Hoe kan je van missionaire betekenis zijn in deze tijd, in de geest van Titus?’ Volgens Fijen dichtbij in persoonlijk gesprek in een ziekenkamer, op je werk of op straat, achter je bureau en beeldscherm of ontmoeting in de kerk. Zoals Titus Brandsma tot in zijn gevangenschap volhield. Bisschop De Korte wees op maatschappelijke stellingname in de geest van Titus in een tijd van polarisatie en populisme, verharding in sociale omgang en oorlogsdreiging. Dankzij het diocesaan Jongerenplatform waren tientallen jongeren en misdienaren vertegenwoordigd, waaronder Duitse misdienaren uit Fulda. De eucharistieviering werd opgeluisterd door christelijk mannenkoor Pro Rege met o.a. een Titus Brandsma Hymne.

Pastoraal werker Nellie Hamersma-Sluis ontving de eerste uitgave van haar catecheseserie ‘In 40 stappen katholiek. Een ontdekkingstocht’. De nieuwe Adveniat-uitgave is een laagdrempelige kennismaking met de katholieke geloofsleer en rituelen. Ook verkrijgbaar bij het bisdom (webshop, prijs: 17,50 Euro).   

Voettocht

Bisschop Ron van den Hout nam ’s morgens vroeg deel aan de pelgrimswandeling door het Friese woudenlandschap tussen Feanwâlden en Dokkum. In het spoor van de in 2022 heilig verklaarde Titus Brandsma, die hier 100 jaar geleden –  juli 1924 – met Friese priesters ook langs trok in een voettocht op weg naar de bron bij Dokkum. Bij de bron herleefde dankzij Titus in 1926 de traditie van Bonifatiusbedevaarten naar het huidige pelgrimsoord: de Bonifatiuskapel in Dokkum. Een Processietocht van geestelijken en gelovigen trok zondag door de binnenstad met relieken van de H. Bonifatius en de H. Titus Brandsma. De eucharistieviering ’s middags in de kapel werd geleid door mgr. Ron van den Hout, pastoor Bert van der Wal en als eregast mgr. Gerard de Korte, bisschop van Den Bosch.

Nabije omgeving

Gastspreker Leo Fijen legde verband tussen Titus’ geloofshouding en de actualiteit van missionair kerkzijn. Voor geloofsovertuiging en effectieve uitstraling is een kleinschalige nabije omgeving het belangrijkste. Dat kan altijd en overal, zoals ook Titus liet zien. De ziekenkamer waar je aandacht geeft, luisteren naar wie je bezoekt, samen een gebed uitspreekt of iets deelt. Fijen: ‘Zo ervaar ik elke week, op bezoek bij de 95-jarige zuster Gaudia, haar inspiratie door Titus’ gebed ‘O Jezus als ik u aanschouw’. Hij schreef dit in de strafgevangenis van Scheveningen na zijn arrestatie door de Duitsers in oorlogstijd. Zo draagt hij zuster Gaudia door zijn eigen dood heen.’ Dit soort geestelijk contact tussen mensen kan in elke kleinschalige nabije omgeving: in gesprek met collega’s op je werk, achter je bureau en het beeldscherm, op ziekenbezoek, onderweg in trein of bus, en bij viering en ontmoeting in de kerk. Titus Brandsma transformeerde zijn gevangeniscel in een kloostercel met een vast dagritme, geestelijke communieviering en tijd nemen voor gebed. Leo Fijen: ‘Ruimte nemen voor gebed maakt het hart vrij, zodat Christus vanuit je hart kan spreken. Iedereen kan dat elke dag. Dit is de bron van missionaire kracht.’

Wonden

Missionair leven is ook concrete actie: iets delen, de ander iets meegeven. In de barak van kamp Amersfoort kende Titus geen privacy meer. Hij treft er vele anderen: communisten, protestanten, socialisten. Hij staat open voor elk gesprek, van mens tot mens. Van houtjes, knopen en touwtjes maakte Titus eigenhandig rozenkransen en deelde ze uit. Eén zo’n rozenkrans komt na de oorlog via de zoon van medegevangene, die priester werd, bij Leo Fijen terecht. Die zo het verhaal aan anderen doorvertelt. Op treintransport naar Dachau in het Duitse Kleve benoemt Titus in een verzoekschrift aan de Duitsers zijn diepe angst, zwakte en lijden. Een indringend beroep om vanwege zijn zwakte en gezondheid, ergens anders de straf uit te mogen zitten. Ook de heilige is een mens met angsten die iedereen kent zegt Fijen: ‘De wonden in je leven durven tonen. Dat is ook een voorwaarde voor geloofwaardig missionair zijn’. In Titus’ laatste brief uit Dachau, een paar weken voor zijn dood, schrijft hij dat het goed gaat: ’Maak je om mij geen zorgen.’ Ook al is dit in werkelijkheid een paar weken voor zijn dood met ernstige ontberingen, mishandeling en zware ondervoeding. Leo Fijen: ‘Het gaat niet om jezelf, maar om de ander. Een keuze die we vaak kunnen maken, ook in veel minder extreme levenssituaties. Dat is het wezenlijke van christen-zijn. Dan doe je iets wat Titus deed.’

Populisme

Bisschop De Korte – nu te gast in het bisdom van zijn opvolger –  stond in zijn preek stil bij Titus’ actuele betekenis. Al ver voor de oorlog – begin jaren ’30 – onderkende hij het gevaar van groeiend populisme in zijn tijd: extreem nationalisme, rassendenken, Arische heldenverering en anti-joods sentiment. In januari 1942 vraagt hij alle katholieke uitgevers en redacties, gesteund door de aartsbisschop, zich te keren tegen de Duitse inperking van persvrijheid: het verbod om als media Duitsgezinde NSB-uitingen te weigeren. Dat was reden om Titus gevangen te zetten, wat zes maand later uitliep op zijn sterven in het concentratiekamp Dachau. Mgr. De Korte: ‘Het noorden mag fier zijn op deze Friese heilige. Hij wist fundamenteel dat rassenongelijkheid niet bestaat, ieder mens is een uniek schepsel van God. Dat is ook nu de christelijke oproep aan ons allen om niet mee te doen aan een cultuur van polarisatie, bedreigingen en verharding van tegenstellingen. Wij blijven de mens zien als kind van God.’