De eerste christenen werden mensen van ‘de Weg’ genoemd. Pelgrimeren naar heilige plaatsen en opnieuw beginnen in het leven na inkeer en vergeving van zonden kent oude joodse wortels. Is er een christelijke en joodse visie op ‘de Weg’ en het opnieuw ‘op weg gaan’ van gelovigen? Beschouwingen van emeritus-hoogleraar Wout van Bekkum van de Rijksuniversiteit Groningen en Victor Maagd, pastoor en plebaan van de katholieke Sint Jozefkathedraal in de stad. Gepresenteerd op de jaarlijkse Dag van het Jodendom, zondag 19 januari jl. in de Groningse Folkingestraat synagoge.   

Tempel in de tijd

Prof. Wout van Bekkum, oud-hoogleraar Midden-Oostenstudies aan de Groningse universiteit, belichtte hoe ‘op weg gaan’ in de joodse traditie verschoof van plaats naar tijd. Na de verwoesting van de tempel als pelgrimsdoel in Jeruzalem en de verstrooiing van het joodse volk over de aarde werd in joodse synagogen ‘op weg gaan’ primair verbonden met leven volgens de wetten van God. Een gelovige ‘weg’ in dit bestaan, verbonden met regels, rituelen en feestdagen in de tijd geïnspireerd door de heilige schrift. Niet meer de tempel als fysieke plaats van verering en offerandes voor de Heer. Van Bekkum: ‘’In het heilig maken in de tijd vinden mensen continuïteit en gemeenschapszin; het heilig maken van de plaats, ruimte of territorium, gaat altijd gepaard met strijd.’’ Synagoge of ‘sjoel’ betekent ’leerhuis’ en is verwant met ‘school’ in het Nederlands. Fysieke strijd wordt discussie en interpretatie van de heilige schrift.

Lutje Mokum

Victor Maagd, pastoor en plebaan van de Groningse St. Jozefkathedraal, gaf een persoonlijk getuigenis van zijn geboeidheid door joodse identiteit en traditie, zoals beleefd vanaf zijn jeugd in Winschoten tot in liturgie en catechese bij zijn priesterschap in de katholieke kerk. Winschoten gold na Amsterdam als een tweede ‘Mokum’ in Nederland door de omvangrijke joodse gemeenschap in de stad (11% van de bevolking). Nu zijn een gesloten grote joodse begraafplaats, een synagoge omgebouwd tot Gereformeerde kerk en enkele naoorlogse gedachtenismonumenten stille getuigen, nadat in de oorlogsjaren vrijwel alle joden door het Duitse nazi-regime zijn afgevoerd en vermoord. Het katholieke Jubeljaar in 2025, uitgeroepen door paus Franciscus, staat in de christelijke traditie van pelgrimage en religieus ‘op weg gaan’ in dit leven. De bedevaartganger getuigt van ontvangen genade. Pastoor Maagd: ‘Wanneer teruggekeerd van de reis en thuis gekomen is hij een reizende verkondiger van Christus.’  

De Dag van het Jodendom in de Groningse synagoge trok ruim honderd bezoekers. Voor de volledige tekst van beide lezingen, zie bijgaande linken:

Lezing Wout van Bekkum     

Lezing Victor Maagd