Op 22 februari a.s. begint met Aswoensdag de Veertigdagentijd van 2023. Paus Franciscus geeft in zijn boodschap twee tips om deze vastentijd goed te beleven. Hij legt verband tussen het doel van de Veertigdagentijd en het proces van de Synodale Weg, dat vorig najaar door de paus wereldwijd op gang is gebracht door raadpleging van leken, priesters en bisschoppen in elk bisdom ter voorbereiding van de bisschoppelijke synode in Rome komend najaar. Bij zowel de Vastentijd als de Synodale Weg is sprake van persoonlijke en kerkelijke bekering.

De paus verduidelijkt dit in een meditatie over de Gedaanteverandering van de Heer op de berg Tabor. Deze passage in de evangelies van Matteüs, Marcus en Lucas leest de Kerk jaarlijks op de tweede zondag van de Veertigdagentijd. Paus Franciscus schrijft dat de Veertigdagentijd ons uitnodigt om “in het gezelschap van Jezus ‘een hoge berg’ te beklimmen en als Gods heilig volk een speciale ervaring van ascese te beleven. De 40-dagen vastentijd is bedoeld om “ons gebrek aan geloof én onze weerstand te overwinnen om Jezus te volgen op de weg van het kruis” aldus de paus.  Dat vereist op reis gaan zoals voor een bergtocht: inspanningen, offers en concentratie zijn vereist. Deze benodigdheden zijn ook belangrijk voor de synodale reis van gelovigen en kerkleiders.

Gedaanteverandering

De beklimming van de berg Tabor mondt uit in de Gedaanteverandering van Jezus voor het oog van zijn leerlingen. De goddelijke schoonheid van dit visioen overtreft alles. De paus legt hier een verband met de Synodale Weg. Een proces dat soms zwaar is, maar op het einde wacht iets schitterends.

Naast Jezus verschenen op de berg Tabor Mozes en Elia, vertegenwoordigers van de wet en de profeten. Het nieuwe van Jezus is de vervulling van het Oude Verbond tussen het Joodse volk en God. Ook dat gegeven verbindt de paus met de synodale weg: “De synodale weg is geworteld in de traditie van de Kerk, maar zij staat open voor vernieuwing” zo benadrukt hij. De Traditie is ook een bron van inspiratie om nieuwe wegen zoeken. De Synodale Weg vermijdt daarbij echter de verleidingen van enerzijds onbeweeglijkheid: Traditie verhindert vernieuwing. En anderzijds de verleiding van het geïmproviseerd experiment: vernieuwing raakt los van de Traditie.

Twee middelen

Bij zowel de vastentijd als het synodaal proces gaat het om verandering op persoonlijk en kerkelijk niveau. Het model voor die verandering is de Gedaanteverandering van de Heer die wordt voltooid met het Paasmysterie van de opstanding. Paus Franciscus noemt twee middelen om met de Heer de berg te beklimmen en het doel te bereiken.

De eerste is het lezen van de Schrift en luisteren naar de Heer die daarin spreekt. De Heer spreekt in het Woord van God dat de Kerk aanbiedt in haar liturgie. Aan hen die niet dagelijks de mis kunnen bijwonen, adviseert de paus om de dagelijkse lezingen toch te overwegen, eventueel met behulp van internet. “Daarnaast spreekt de Heer tot ons door onze broeders en zusters, en vooral zij die in nood verkeren” aldus paus Franciscus. Dit wederzijds luisteren, naar het Woord van God en van de medemens, is essentieel voor de stijl van een synodale Kerk.

Ten tweede zegt paus Franciscus “niet te vluchten in een vorm van religiositeit die het zoekt in buitengewone gebeurtenissen en dramatische ervaringen uit vrees voor de dagelijkse realiteit.” De vastentijd is geen doel op zich, maar “een manier om ons voor te bereiden om het lijden en het kruis van de Heer te beleven met geloof, hoop en liefde en zo bij de verrijzenis te komen.” Dat geldt ook voor de synodale weg van gelovigen en priesters. “Als God ons de genade van krachtige momenten van gemeenschap geeft, moeten we niet denken dat we er al zijn. We moeten telkens terugkeren naar de vlakte en daar arbeiders van synodaliteit zijn”, aldus de paus.

Lees de complete boodschap van paus Franciscus voor de Veertigdagentijd 2023