Op vrijdag 27 oktober is het einde van de bisschoppensynode ‘Voor een Synodale Kerk: communio, participatio, missio’ in zicht. Samen met de andere deelnemers heeft hulpbisschop Ted Hoogenboom (van het aartsbisdom Utrecht) er bijna vijf weken opzitten van verstilling, bidden, spreken over een meer synodale Kerk maar vooral naar elkaar luisteren. ‘Dit was een rijke tijd die misschien goed is samen te vatten met het beeld dat we mee kregen tijdens de retraite voorafgaand aan de bisschoppensynode: er is een boom geplant en die draagt veel vruchten, maar het oogsten, dat komt nog’, aldus mgr. Hoogenboom.

Tijdens een persontmoeting op de laatste vrijdag van de synode beantwoordt de Nederlandse deelnemer vragen van journalisten die ter plekke zijn en van hen die meekijken vanuit Nederland via een livestream. Veel belangstelling is er voor het slotdocument dat op die vrijdag nog niet definitief is. Op zaterdag 28 oktober wordt over de eindversie gestemd door alle synodedeelnemers. Deze eindtekst met de stemuitslagen wordt dan vervolgens tijdens een speciaal moment gepresenteerd.

Adviserende tekst

‘Voor alle duidelijkheid: het zijn geen besluiten waar over wordt gestemd en die dan met meerderheid van stemmen in gang zouden moeten worden gezet. Het gaat om een adviserende tekst voor paus Franciscus, waarin hij de ervaringen en gedachten van de synodedeelnemers over alle besproken thema’s vindt samengevat. Het slotdocument zal een vertaalslag nodig hebben om er mee aan het werk te kunnen in de parochies, de bisdommen, de religieuze ordes en congregaties zodat deze synode ook daar vruchten gaat afwerpen.’

De synodevader verwacht dat ook thema’s als de rol en verantwoordelijkheid van vrouwen in de Kerk en het op weg gaan met mensen die zich tot de lhbtiq+ rekenen in het slotdocument aan de orde komen, omdat daar ook over is gesproken. Ook klerikalisme, waar paus Franciscus zich fel tegen uitspreekt, is aan de orde geweest. Mgr. Hoogenboom vertelt dat de synode zich heeft aangesloten bij wat paus Franciscus zegt. ‘Zij die gezag uitoefenen in de Kerk moeten altijd Jezus als voorbeeld nemen als de Goede Herder, die zijn schapen liefheeft en ze vanuit die liefde leidt. Niet om zelf op een voetstuk te staan en de zorg voor de kudde te veronachtzamen. Leidinggeven in de Kerk zal altijd moeten staan in het teken van de onbaatzuchtige dienstbaarheid waarin de Heer zelf ons voorgaat.’

Familiefeest

Terugblikkend zegt mgr. Hoogenboom dat hij bij de vergaderzaal met de ronde tafels ook een feestelijk gevoel had. ‘Het had ook iets van een feestzaal voor een receptie bijvoorbeeld. En de synode was ook vieren, het geloof samen vieren. Het voelde ook wel als een familiefeest, waarop je met de hele familie bij elkaar bent, waar het kan knetteren maar waar het vooral ook heel goed is om elkaar te zien, samen te zijn, te spreken en te bidden.’

Een belangrijke vrucht van de synode zal volgens de hulpbisschop moeten zijn dat elke gedoopte zich geroepen weet om bij te dragen aan het kerkelijk leven. Dat vraagt om vorming en  catechese voor alle gedoopten, onder wie ook de seminaristen, de permanente diakens, priesters en bisschoppen. Een mogelijk thema om over door te praten tijdens de volgende fase bracht mgr. Hoogeboom zelf in: ‘Ik heb tijdens een persoonlijke interventie de vraag aan de orde gesteld hoe synodaliteit vorm en inhoud kan krijgen in een vergrijzende en kleiner wordende kerk, zoals dat in Nederland, maar ook in veel andere landen, het geval is. Dat is een thema dat wat mij betreft (maar ook volgens andere synodedeelnemers) meer aan bod had mogen komen. De Kerk is niet overal in de wereld jong en vitaal.’

Mgr. Hoogenboom werd getroffen door de enorme verschillen in vitaliteit tussen kerken wereldwijd: “Ik sprak een Afrikaanse bisschop die in de afgelopen drie jaar dertig nieuwe parochies met pastorale raden had opgericht, waarin veel vrouwen een belangrijke rol spelen. Dat staat in schril contrast met landen waar de Kerk kleiner wordt en het heel vaak gaat over parochiefusies en kerksluitingen. En dan zijn er ook complexe cultuurgebonden vragen en uitdagingen. Sommige bisschoppen gaven bijvoorbeeld aan dat zij als ‘Westers’ ervaren visies op seksualiteit, gender en relaties als een nieuwe vorm van kolonialisme ervaren. En hoewel er dankbaarheid is voor het missiewerk vanuit Westerse landen die het geloof hebben gebracht, zegt men in de voormalige missiegebieden ook dat dit geloof nog meer eigen moet worden, aansluitend bij de eigen cultuur.’

In deze context vertelt mgr. Hoogenboom over een ontroerende ontmoeting met een bisschop uit Indonesië die de oom van mgr. Hoogenboom heeft gekend toen die in dat land missionaris was. Het was een bijzonder moment voor hem om nu de neef te kunnen ontmoeten van een man die vroeger zoveel voor hem betekend had.

• Kijk hier de livestream van de persontmoeting met mgr. Hoogenboom terug.
• Kijk hier een video-interview met mgr. Hoogenboom op katholiekleven.nl.

Foto’s persontmoeting: katholiekleven.nl.