Boodschap katholiek Europa voor bisschoppelijke synode 2023

Religieuzen, bisschoppen en lekengelovigen van de katholieke kerk in heel Europa ontmoetten elkaar begin februari  in Praag. Voor een gezamenlijk document  als bijdrage namens het Europese continent voor de synode van de rooms-katholieke wereldkerk dit najaar in Rome.  Paus Franciscus’ Synodale Weg  krijgt veel  lof. De bisschoppen gaan het vaker inzetten komende jaren.  Vrouwen verdienen een grotere rol in de kerk, naast andere actuele aandachtspunten. De rapportage van Europa aan Rome is hier samengevat.   

Boodschap van Europa

Wat brengt de rooms-katholieke kerk van Europa straks in op de synode in Rome? De uitkomsten van rapportages per land en bisdom in Europa zijn in een aantal punten ‘onderscheiden’ en  voorgesteld aan het synodesecretariaat van het Vaticaan:

*Veel lof en waardering voor de geest van de Synodale Weg. Een vorm van dialoog die de kerken als zeer leerzaam en inspirerend hebben ervaren. De Europese  bisschoppen daarover in hun eigen verklaring:  ‘We thank the Lord for the experience of synodality which has seen us all – bishops, priests, consecrated and lay men and women – side by side for the first time on a continental level.’ Ze kondigen aan de  synodale aanpak in stand te houden:  ‘We bishops are committed to keep living and promoting the synodal process in our diocesan structures and life.’ De Synodale Weg helpt om in gesprek te blijven met gelovigen en het stimuleert bezinning op trends in de veranderende samenleving. Dit gesprek door priesters en leken staat volgens de bisschoppen ook open voor dialoog met andere christelijke broeders en zusters.

*Verdieping van de theologie en praktijk van synodaliteit is wenselijk:  synodaliteit kenmerkt van oorsprong  het karakter van de christelijke kerkgemeenschap.

*Oproep tot concrete stappen voor een grotere rol van vrouwen op alle niveaus in de kerkorganisatie, ook wat betreft de besluitvorming.  

*Herbezinning op een meer gelijkwaardige verhouding van gewijde en niet-gewijde roepingen. Dit in het licht van het ‘priesterschap van alle gelovigen’.

*Wenselijk is om vormen van synodale gezagsuitoefening te verkennen: om eenheid en gemeenschap in de kerk te bewaren.

*Criteria ontwikkelen voor ‘onderscheiding’ in het synodaal proces. En duidelijkheid over welke beslissingen op welk niveau liggen in de kerk: van lokaal tot wereldwijd.

* Oproep tot bezinning op spanningen rond liturgie. De eucharistie opnieuw verstaan als bron van communie en gemeenschap.

*Verzoek om nieuwe aandacht voor missiewerk. Een brug slaan tussen geloof en cultuur, een taal vinden voor zowel traditie als modernisering (‘aggiornamento’). Hierbij  vooral naast en niet boven mensen staan:  ‘De Heilige Geest vraagt om te luisteren in Europa naar de nood van armen en de aarde, naar slachtoffers van oorlog en geweld die rechtvaardige vrede willen.’

De Europese bisschoppen besluiten hun verklaring in Praag, indachtig het woord van Jesaja (‘vergroot de ruimte in uw tent’)  dat door Rome was  meegegeven voor de synodale weg:  ‘We shall work tirelessly ‘to enlarge the space of our tents’ so that our ecclesial communities become even more places where everyone feels welcome.’

Synodale Weg proces

De rapportage van katholiek Europa aan Rome is de uitkomst van synodale weg bijeenkomsten per bisdom, die door de nationale bisschoppenconferenties is ingebracht op de bijeenkomst in Praag. Wereldwijd worden zeven continentale rapportages ingebracht voor de bisschoppensynode met de paus in Rome dit najaar. Respectievelijk  namens Europa, Afrika, Noord- en Zuid Amerika, Midden Oosten, Azië en Australië.  De Synodale Weg als wereldwijde raadpleging startte in oktober 2022 en geeft priesters en lekengelovigen de ruimte zich uit te spreken over thema’s in de kerk, voordat de paus en bisschoppen er besluiten over nemen.

Luisteren naar elke inbreng en zorgvuldig afwegen wat de Heilige Geest ingeeft als goede raad voor de kerk (= het  ‘onderscheiden’) staat centraal in de Synodale Weg bijeenkomsten. Dat is geen kwestie van discussie voeren, democratisch stemmen tellen, waarna de meerderheid beslist. De paus  introduceert met de Synodale Weg een alternatief meedenkmodel in de bestaande (kerk)hiërarchie. In Praag waren leken en priesters aanwezig namens de Europese landskerken. Mgr. Hans van den Hende nam deel namens de Nederlandse bisschoppen, naast lekenvertegenwoordigers en vertegenwoordigers van Nederlandse religieuzen. Vanuit het noordelijk bisdom nam DPR-dagvoorzitter Dominicus Kamsma online deel aan sessies in Praag. De Europese verklaring voor Rome is opgesteld met de lekenvertegenwoordigers en getekend door alle bisschoppen.