“Het is het vertrouwen en niets anders dan vertrouwen dat ons tot God brengt,” schrijft Theresia van Lisieux op 17 september 1896 aan haar medezuster Maria van het Heilig Hart. “Het is het vertrouwen” (C’est la confiance) is ook de titel van de apostolische exhortatie die paus Franciscus in 2023 vanwege de 150ste verjaardag van de geboorte van Theresia van Lisieux publiceerde. Deze exhortatie is nu in de Nederlandse vertaling te downloaden.

Theresia van Lisieux werd in 1873 als Thérèse Martin geboren in de Normandische plaats Alençon. Al vroeg ontdekte ze haar roeping tot de Karmel en ze vroeg op veertienjarige leeftijd, tijdens een bedevaart naar Rome, paus Leo XIII om op vijftienjarige leeftijd te mogen intreden in de Karmel van Lisieux. Ze kreeg deze toestemming. Ze overleed in deze Karmel op 30 september 1897. We kennen haar spiritualiteit vooral door haar autobiografisch werk ‘Geschiedenis van een ziel’, haar brieven en haar gedichten.

Het is het vertrouwen

De boodschap van paus Franciscus ‘Het is het vertrouwen’ over Theresia van Lisieux verscheen op 15 oktober, omdat op die dag de Kerk de gedachtenis van de heilige Teresia van Avila (1515-1582) viert en de paus duidelijk wil maken dat Theresia van Lisieux een vrucht is van de door Teresia van Avila ingezette hervorming van de Karmel.

In zijn tekst gaat paus Franciscus in op het leven, de spiritualiteit en de betekenis van Theresia van Lisieux. Typerend voor de spiritualiteit van Theresia is in de visie van paus Franciscus de kleine weg. Het is de weg van vertrouwen en liefde, die ook bekend staat als de weg van het geestelijk kindschap. Iedereen kan deze weg bewandelen, ongeacht zijn of haar levensstaat. Volgens Theresia van Lisieux is het niet nodig te groeien maar juist om klein te worden en zich veilig te weten in de armen van de Heer. Dit is “de zoete weg van de liefde die Jezus bereidt voor de kleinen en armen,” zo schrijft paus Franciscus, “het is de weg van het ware geluk.”

Theresia leefde, aldus de paus, in de zekerheid dat Jezus haar beminde en haar persoonlijk kende met een liefde alsof zij de enige was in de wereld. Volgens de paus is deze liefde de sleutel “tot haar verstaan van het Evangelie.” Ze dompelde zichzelf onder in het Evangelie en maakte zichzelf een tijdgenoot van Jezus met Jozef en Maria, Maria Magdalena en de apostelen. Op deze manier drong ze door tot het goddelijk Hart van de Heer.

Ze bracht de liefde in praktijk in de eenvoudigste dingen van het dagelijks leven en ze deed dit in verbondenheid met de Maagd Maria. In haar beleving was Maria de eerste die de kleine weg was gegaan.

Regen van rozen

In het geloofsleven van Theresia vond een verandering plaats. In de eerste periode van haar leven koesterde ze een diep verlangen naar de hemel. Later wenste ze niet de hemel voor zichzelf maar het goede voor iedereen. Ze schreef dat ze in de hemel niet passief kon zijn maar dat ze zich ook na haar dood wilde inzetten om de liefde van Jezus bekend te maken en ervoor te zorgen dat Hij geliefd werd. Zij schreef dat dit haar “regen van rozen” was. Het is het vertrouwen in God dat ons tot liefde brengt en ons vrijmaakt.

De paus merkt op dat in een missionaire Kerk de boodschap zich moet concentreren op het essentiële, op wat het mooist, het grootst, het aantrekkelijkst en tegelijkertijd het meest noodzakelijk is. De kern van die boodschap is “de schoonheid van de reddende liefde van God, geopenbaard in Jezus Christus die stierf en opstond uit de dood.” En hij zegt: “Uiteindelijk telt alleen de liefde.”

Al kort na de dood van Theresia van Lisieux ontstond er binnen de Kerk een verering voor haar. Bekend is dat Moeder Teresa van Calcutta zich bij de keuze van haar kloosternaam liet vernoemen naar Theresia van Lisieux. Ook in Nederland zijn sporen van de verering van Theresia van Lisieux te vinden. In 1999 maakten haar relieken een rondreis door Nederland.

Theresia van Lisieux is – net zoals de heilige Franciscus van Assisi – geliefd bij gelovigen en ongelovigen. Ook de UNESCO erkent haar als een van de meest betekenisvolle personen voor de hedendaagse mensheid. Om haar 150ste geboortedag te herdenken, heeft deze organisatie een speciaal jaar aan haar gewijd.

Pausen en Theresia van Lisieux

Paus Franciscus geeft in de exhortatie een kort overzicht van haar plaats binnen het spreken van het leergezag.

• Pius X (1903-1914) verklaarde kort na haar dood dat Theresia de grootste heilige van de moderne tijd zou worden.
• Zijn opvolger, paus Benedictus XV, noemde haar eerbiedwaardig in het besef dat haar deugden belichaamd werden in de kleine weg van het geestelijk kindschap.
• Paus Pius XI verklaarde haar op 17 mei 1925 zalig en in 1927 heilig. Hij riep haar tevens uit tot patrones van de missie.
• Zijn opvolger, paus Pius XII, riep haar uit tot patrones van Frankrijk.
• Paus Paulus VI herinnerde ons eraan dat hij gedoopt was op 30 september 1897, de dag van haar sterven. Bij gelegenheid van het eeuwfeest van haar geboorte in 1973 schreef hij een brief aan de bisschop van Bayeux en Lisieux.
• Paus Johannes Paulus II bezocht de aan Theresia van Lisieux gewijde basiliek in deze plaats tijdens zijn eerste reis naar Frankrijk in 1980 en riep haar in 1997 uit tot kerklerares. Hij roemde haar als een deskundige in de wetenschap van de liefde.
• Paus Benedictus XVI diepte deze lijn verder uit.
• Paus Franciscus verklaarde, tijdens de synode over het gezin in 2015, haar ouders Louis Martin en Marie-Azélie Guérin heilig. In zijn catecheses schonk hij aandacht aan Theresia van Lisieux als een voorbeeld van apostolische ijver.
• Lees de apostolische exhortatie “Het is het vertrouwen”
  
• 
  Dit artikel door Hans de Jong is eerder gepubliceerd op katholiekleven.nl. Foto’s: Nick Castelli via Unsplash. Op het glas-in-loodraam een afbeelding van vier vrouwelijke heiligen die kerklerares zijn: Teresa Benedicta, Teresa van Avila, Theresia van Lisieux en Catharina van Sienna in de St. Theresia van Lisieux kerk in Montauk, NY.