In verband met een verhoogd dreigingsniveau heeft het Interkerkelijke Contact in Overheidszaken (CIO) contact gehad met de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding. Er is geen concrete dreiging voor kerken, wel is er sprake van een verhoogde algemene dreiging van mogelijke aanslagen. Mede om die reden brengt CIO de factsheet Kerk en veiligheid opnieuw onder de aandacht. 

Het is verstandig als parochies – afhankelijk van de plaatselijke situatie – maatregelen treffen die de veiligheid van de parochie vergroten. Voortdurend moet daarin de balans worden gezocht tussen vertrouwen en verantwoordelijkheid nemen, tussen gastvrijheid en waakzaamheid.

Vooral rond drukbezochte kerkdiensten, zoals rond Kerstmis, is het raadzaam om te denken aan een welkomstcomité dat bij de ingang in het oog springende situaties kan herkennen. In het geval van vragen over de lokale veiligheidssituatie is het advies om contact op te nemen met burgemeester en/of politie.

Veiligheid op agenda kerkbestuur

Belangrijk is dat parochies binnen het kerkbestuur iemand verantwoordelijk maken voor het thema veiligheid. Deze persoon is er verantwoordelijk voor dat het thema veiligheid in het vizier blijft. Hij of zij maakt een inventarisatie van mogelijke bedreigingen en risico’s. Denk aan de zwakke plekken van het kerkgebouw en/of hiaten in organisatorische processen. Eventueel kunnen er alvast eenvoudige maatregelen getroffen worden, zoals het plaatsen van bewakingscamera’s en/of een noodknop waarmee hulpdiensten worden gealarmeerd. Het is goed als het onderwerp Veiligheid regelmatig terugkomt op de agenda van het kerkbestuur.

Download de factsheet Kerk en Veiligheid

Foto: Ramon Mangold.

Op weg naar Kerstmis vertellen de Nederlandse bisschoppen over de kerststal. Acht kerstvideo’s van de bisschoppen brengen de figuren van de kerststal één voor één tot leven. Vanaf zondag 17 december komt elke dag een nieuwe video online op katholiekleven.nl en Vier.nu Kerstmis. De kerstvideo’s van de bisschoppen worden gepresenteerd in een digitale kalender die ook geprint kan worden.

Via een QR-code kan er elke dag een video worden bekeken. Parochies zijn uitgenodigd om de kerstkalender met video’s verder te verspreiden. Daarvoor zijn verschillende bestanden beschikbaar. De kerstkalender kan thuis worden geprint op A4-formaat. Deze kan door parochies digitaal worden verspreid via e-mail, nieuwsbrief en website. Na het printen kan de kerstkalender worden gevouwen, worden neergezet en zo een plekje krijgen in huis. Elke dag kan een QR-code worden gescand voor de video van die dag.

Speciaal voor parochies

Voor parochies die de kerstkalender willen laten drukken, is er een bestand voor drukwerk. Daarnaast is de kerstkalender beschikbaar voor sociale media in een mooie ruime uitvoering met voor elke video een eigen pagina. Deze pdf kan in zijn geheel worden gedeeld en ook per dag, op sociale media zoals Facebook en Instagram. Ook is er een artikel voor op de eigen website en/of nieuwsbrief over de kalender.

Download alle beschikbare materialen voor parochies op vier.nu.

800 jaar kerststal!

Op 24 december 2023 is het precies 800 jaar geleden dat de heilige Franciscus van Assisi het initiatief nam tot de eerste kerststal. Hij vroeg daarvoor hulp aan een man die Giovanni heette. De heilige Franciscus zei tegen hem: “Ik wil de herinnering vieren van het Kind dat in Bethlehem is geboren en ik wil zien wat Hij leed als weerloos kind, hoe Hij in de kribbe werd gewiegd en hoe Hij op stro werd gelegd te midden van de os en de ezel.”

Zo begon het. Een kerststal met een os en een ezel bij de kribbe. Tegenwoordig zien we ook Maria en Jozef in de kerststal, de herders met hun schapen, de drie wijzen uit het oosten en de engelen. Net als de heilige Franciscus kunnen wij zien en meemaken wat er gebeurde bij de geboorte van Jezus. De kerststal maakt ons deelgenoot van het evangelie. “Vanaf onze kindertijd en in elke fase van ons leven”, zegt paus Franciscus, “leert de kerststal ons Jezus te aanschouwen, Gods liefde voor ons te ervaren, te voelen en te geloven dat God bij ons is en dat wij bij Hem zijn.”

Download de kerstkalender 2023 als A4 om thuis te printen en om vanaf 17 december elke dag een video te ontsluiten.

Of kijk alle video’s vanaf 17 december op vier.nu. Er komt elke dag een nieuwe video online in deze volgorde:

• De kerststal – Mgr. Van den Hende (17 december) bisdom Rotterdam
• De os en ezel – Mgr. Van den Hout (18 december) bisdom Groningen-Leeuwarden
• De herders – Mgr. De Korte (19 december) bisdom ‘s-Hertogenbosch
• De wijzen/koningen – Mgr. De Jong (20 december) legerordinariaat
• De engel – Mgr. Maassen (21 december) bisdom Roermond (diocesaan administrator)
• Heilige Jozef – Kardinaal Eijk (22 december) aartsbisdom Utrecht
• Heilige Maria – Mgr. Hendriks (23 december) bisdom Haarlem-Amsterdam
• Het Kind – Mgr Liesen (24 december) bisdom Breda (foto)

Van 18 tot en met 22 december organiseert de Nederlandse Katholieke Schoolraad (NKSR) de Week van het Katholiek Onderwijs 2023. In samenwerking met de Vastenactie biedt de NKSR ook dit jaar weer les- en inspiratiemateriaal aan voor de advents- en kerstperiode. Thema is dit keer aansluitend bij de Adventsactie voor 2023: ‘Alle kinderen mogen kind zijn’.

‘Met Kerstmis vieren we de geboorte van Jezus: wij wensen een nieuwe baby alle goeds. Maar niet ieder kind kan genieten van een onbezorgd leven. Daarom besteden wij tijdens de advent extra aandacht aan het belangrijke onderwerp kinderarbeid. Omdat ieder kind recht heeft om kind te zijn’, licht de NKSR toe op zijn website.

De Adventsactie nodigt scholen uit om ook iets te doen voor een ander in de kerstperiode door bijvoorbeeld geld in te zamelen: ‘Dit jaar besteden we extra aandacht aan de kinderen die moeten meehelpen in fabrieken of mijnen om zo wat extra geld te verdienen voor hun families. We steunen onder andere een project in India en een project in Congo die de kinderen helpen naar school te gaan, zodat ze straks betere kansen hebben om werk te vinden.’

Adventskalender

Voor de midden- en bovenbouw van het basisonderwijs bestaat het lesmateriaal uit een digitale adventskalender voor op het digibord, met aansprekende werkvormen, vragen en liedjes en het Kerstverhaal uit de Bijbel.

Voor de onderbouw van het basisonderwijs is een eigen variant van de digitale Adventskalender beschikbaar, voorzien van een mooi prentenboek over Mees die papa en mama helpt met het zorgen voor baby Puk.

Het lesmateriaal is online kosteloos beschikbaar via de website van de Nederlandse Katholieke Schoolraad en is ook te vinden op de website van de Adventsactie.

De landelijke website van de Rooms-Katholieke Kerk – Rkkerk – lanceert een nieuw online platform voor Caritas. Nieuws, verdieping en contactmogelijkheden op het gebied van Caritas zijn op één plek samengebracht. Het webdeel voor Caritas is rechtstreeks bereikbaar via rkkerkcaritas.nl.

Caritas is liefde

Caritas (= ‘liefde’ in het Latijn) staat voor het barmhartige gezicht van de Kerk. Aan elke parochie in Nederland is een eigen caritasinstelling verbonden die kwetsbare mensen in de lokale samenleving helpt. De opzet van een herkenbare ‘miniwebsite’ binnen de grotere rkkerk.nl site was wenselijk, omdat op het gebied van Caritas veel gebeurt in Nederland. Geïnteresseerden hebben via één herkenbare plek nu toegang tot alle nieuws en informatie.

Missie van Caritas

Wie terechtkomt op de caritaspagina, leest hoe inspanningen van de kerk voor de meest kwetsbaren rechtstreeks voortvloeit uit het Evangelie: “…alles wat je gedaan hebt voor een van mijn broeders hier, hoe onbelangrijk hij ook lijkt, dat heb je voor mij gedaan!” (vgl. Matheus 25,40). Met deze woorden vertelt Jezus hoe zorg voor een kwetsbare medemens rechtstreeks een dienst aan Hem is.

De deelsite is een initiatief van het Officium Caritatis, het adviesorgaan van de Nederlandse bisschoppenconferentie waar alle bisdommen in vertegenwoordigd zijn.

• Bezoek rkkerkcaritas.nl
• Wilt u al het caritasnieuws op de voet volgen, schrijft u zich dan in voor de Caritasnieuwsbrief.

800 jaar kerststal van H. Franciscus, internationaal en intercultureel

Het bisdommagazine Spreek! is deze maand geïnspireerd door 800 jaar kerststaltraditie. In 1223 zorgde H. Franciscus van Assisi voor een radicale breuk in de beeldvorming van Jezus als Mensenzoon. Geen hoog verheven Christus Koning en rechterhand van God, zoals het gangbare beeld was in de kerk. Maar een eenvoudig mensenkind in een armoedige stal, omringd door liefhebbende vader en moeder, herders en dieren. Een kerststal special van het bisdomblad Spreek!

Franciscus organiseerde de eerste levende kerststal, gespeeld in een grot bij het Italiaanse Greccio. Hij introduceerde een aansprekend beeld van Christus dat in daaropvolgende eeuwen zou aanslaan bij talloze gelovigen en dat via de katholieke wereldkerk in alle landen en culturen bekendheid kreeg.

Het bisdommagazine is dit keer verrijkt met veel foto’s van multiculturele kerststallen van internationale herkomst. Van Russisch-Byzantijns tot Latijns-Amerikaans, Afrikaans en Aziatisch. 

Een opvallende plek is gereserveerd voor kleurrijke beeldfragmenten van een groot Kerstdiorama van meer dan 100 m2. In twintig jaar opgebouwd in het Friese Ferwerd. De kleine kerststal bij Bethlehem maakt er deel uit van een gigantisch natuurrijk oriëntaals landschap. Een ‘bijbels Palestina’ waarin tal van verhalen en legendes verbonden met Kerstmis en het leven van Jezus in prachtige landschapsscènes zijn uitgebeeld. 

Achtergrondartikelen belichten de betekenis van H. Franciscus, oa. door Willem Marie Speelman, directeur van het Franciscaans Studiecentrum. Franciscus als een radicale heilige met een boodschap van goede armoede, gedurfde vredesdialoog met een islamitische sultan, dierenliefde geïnspireerd door geloof in de mystieke broederschap van mens, dier en natuur in Gods Schepping. Bisschop Ron van den Hout belicht de theologische betekenis van de ezel voor verwachting van de Messias. Bisschop Gerard de Korte wijst op de recente brandbrief aan wereldleiders van Paus Franciscus, Laudate Deum, over de klimaatcrisis als grote bedreiging van Gods schepping en de armen in deze wereld. Rabbijn Tzvi Marx kijkt vooruit naar zijn lezing op 14 januari a.s. op de Dag van het Jodendom: de Hebreeuwse kijk van een Thorakenner op ‘lef’ (lev) om te komen tot radicale naastenliefde.

Hierbij een inkijkje in het bisdommagazine kerstspecial inkijkexemplaar

Actie: De kerstspecial van bisdomblad Spreek! is te bestellen  via de webshop van het bisdom Groningen-Leeuwarden. Schriftelijke versie zie bijgaande link. Bisdommagazine Spreek! Nr. 4 December 2023/ De Mensenzoon – Bisdom Groningen-Leeuwarden (bisdomgl.nl) Alleen portokosten € 4,50 worden in rekening gebracht.

Digitale versie t/m 31 januari gratis  te downloaden zie bijgaande link. Digitaal Bisdommagazine December Nr.4 2023/ De Mensenzoon – Bisdom Groningen-Leeuwarden (bisdomgl.nl)

In oktober schreef minister Robbert Dijkgraaf een brief aan de leerlingen van HAVO en VWO. Hij deed dit om hen te stimuleren een eigen keuze te maken en niet alleen te kijken naar de ‘hoogte’ van de opleiding. Ik weet niet of het eerder gebeurd is, dat een minister deze groep direct aanschrijft. Waarom deed hij dat?

We zijn geneigd om dat opleidingsniveau te kiezen dat we aankunnen en niet te laag in te zetten. Sommige ouders stimuleren hun kinderen ook in deze richting. Als je qua intelligentie VWO aan kunt, moet je niet de HAVO doen. Als je een universitaire studie aan kunt, ga je niet naar het HBO. Maar is dat altijd een juiste keuze?

Het is belangrijk dat je iets kiest dat bij je past. Sommige leerlingen zijn praktisch ingesteld en waarom zouden zij niet naar het (lager of middelbaar) beroepsonderwijs gaan. Bovendien schreeuwt onze samenleving om praktisch opgeleide mensen. Er is een groot te kort aan vaklui op tal van terreinen: bouwvakkers, loodgieters, automonteurs enz.. En er zijn te weinig leerkrachten en verplegenden. Het tekort wordt groter en is op dit moment eigenlijk al te groot. We kunnen niet allemaal journalist worden.

Iets dat bij je past? Dat is niet per se iets dat je leuk vindt. Als je alleen kijkt naar wat je leuk vindt, maak je misschien helemaal geen kans op een baan, kun je niet in je eigen levensonderhoud voorzien en lever je ook geen bijdrage aan de samenleving.

Er moet bij opleidings- en beroepskeuzen een gezond evenwicht mogelijk zijn tussen opleidingsniveau, maatschappelijke behoefte en persoonlijk interesse en voorkeur. Richt je niet alleen op het niveau, maar kijk breder en laat je breder informeren en adviseren.

Het basisonderwijs – als het goed functioneert – zou een basis moeten leggen zodat iedereen mee kan doen in de samenleving. Tot je 12^de moet algemene kennis worden aangebracht en de meest elementaire sociale ontwikkeling gestimuleerd worden. Na het basisonderwijs gaan interesses en mogelijkheden uit elkaar, al naar gelang de talenten die eenieder van God heeft ontvangen.

+ Ron van den Hout
bisschop van Groningen – Leeuwarden

Foto: Marlies Bosch

Afgelopen weekend ging het jaarlijkse tienerweekend weer van start. Tieners van het bisdom kwamen naar Onze Lieve Vrouw ter Nood in Heiloo om een weekend door te brengen in het klooster. Het aantal deelnemers overtrof de beste verwachtingen: maar liefst 40 deelnemers hadden zich aangemeld om mee te gaan! Met zo’n grote groep zou het vast een leuk weekend worden.

Het tienerweekend ging goed van start. Na een heerlijk avondeten en gezelligheid in de Engelenzaal moesten de tieners afscheid nemen van hun ouders waarna we gelijk begonnen met leuke spellen zoals Levend Tafelvoetbal. Simon, Parochie Heilig Kruis, vertelde: “alle activiteiten waren goed georganiseerd door de zusters”. Na al die spellen was het ook tijd voor de gebruikelijke lichtjesprocessie. Samen met de zusters liepen de tieners zingend en biddend met kaarsjes naar de bedevaartkapel waarna het tijd was om naar bed te gaan.

Paus Franciscus roept jongeren op een baken van hoop zijn. Hij spoort hen te kiezen “voor een levensstijl gebaseerd op de hoop.” Dit is te lezen in de boodschap van de paus voor de Wereldjongerendag op 26 november jl.: het Hoogfeest van Christus Koning.

In zijn boodschap “Laat de hoop u blij maken” (vgl. Romeinen 12, 12)  adviseert de paus jongeren om elke dag een woord van hoop te delen op hun sociale media. We worden  gelukkiger door de genade die God ons geeft met anderen te delen. “Op sociale media lijkt het altijd makkelijker om negatieve berichten te delen dan berichten die hoop geven. Dus mijn concrete suggestie is: probeer elke dag een woord van hoop met anderen te delen”, zegt de paus.

“Soms, als je ’s avonds uitgaat met vrienden, gebruik je je smartphone als zaklamp. Bij grote concerten bewegen duizenden van jullie deze moderne lichtjes op het ritme van de muziek; een indrukwekkend gezicht. ’s Nachts laat het licht ons de dingen op een nieuwe manier zien en zelfs in de duisternis straalt een bepaalde schoonheid. Zo is het met het licht van de hoop dat Christus is. Door Jezus’ verrijzenis wordt ons leven verlicht. Met Hem zien we alles in een nieuw licht.”

Paus Franciscus noemt in zijn boodschap de Wereldjongerendagen in Lissabon een ‘explosie’ van licht en vreugde. Daar kondigde hij ook het vervolg aan van de intercontinentale pelgrimstocht. In 2027 trekken de jongeren naar Seoul in Korea. Maar voor 2025 nodigt Franciscus de jongeren uit voor het Heilig Jaar in Rome, waar zij ook “pelgrims van hoop” zullen zijn.

“Pelgrims van hoop” is het motto voor dit Heilig Jaar 2025. De paus vertaalt dit in zijn boodschap voor de Wereldjongerendagen. Samen met jongeren wil hij het pad van hoop bewandelen. Lees hier meer over deze bedevaart.

“Hoop lijkt voor veel mensen afwezig”

Paus Franciscus: “We leven in een tijd waarin hoop voor velen, ook jongeren, afwezig lijkt. Veel van jullie leeftijdgenoten ervaren oorlogen, gewelddadige conflicten, pesterijen en andere ontberingen, in de greep van wanhoop, angst en depressie. Ze voelen zich alsof ze in een donkere gevangenis zitten, zonder het licht van de zon. Een dramatische uiting hiervan is het hoge zelfmoordcijfer onder jongeren in verschillende landen”, aldus de paus.

“Het risico bestaat dat we ten prooi vallen aan wanhoop en denken dat het zinloos is om goed te doen, omdat het door niemand gewaardeerd of erkend zou worden. We zeggen tegen onszelf, met Job: “Waar is dan mijn hoop? Wie zal mijn hoop zien?” (Job 17, 15).  Paus Franciscus benadrukt dat wij in zulke situaties een deel van Gods antwoord kunnen zijn en verwijst daarvoor onder meer naar het leven van heiligen zoals Maximiliaan Kolbe, de heilige Josephine Bakhita en de zalige Józef en Wiktoria Ulma en hun zeven zonen.

“Gebed bewaart en vernieuwt hoop.”

Hoop koesteren is het zout van ons dagelijks leven. “In de christelijke traditie van het Paastriduüm is Stille Zaterdag de dag van de hoop. Het ligt tussen Goede Vrijdag en Paaszondag: een soort niemandsland tussen de wanhoop van de discipelen bij de kruisiging van Jezus en hun vreugde op Paasmorgen na zijn Verrijzenis. Dat is waar nieuwe hoop geboren wordt. Op Stille Zaterdag herdenkt de Kerk in stilte Christus’ nederdaling ter helle”, aldus de paus. “God kijkt niet gewoon met medelijden toe naar onze doodservaringen of roept ons van verre toe. Hij treedt binnen in momenten dat we door een hel gaan, als een licht dat schijnt in de duisternis en deze overwint
(vgl. Johannes 1, 5).”

Volgens paus Franciscus is de christelijke hoop geen gemakkelijk optimisme of een ontkenning van zorgen en de dood, maar het is zekerheid, geworteld in geloof, dat God ons nooit verlaat. Het gebed is nodig om die hoop te voeden.

Paus Franciscus benadrukt het belang van blijven bidden. “Nadat de vlam van hoop in ons is ontstoken, zijn er momenten waarop deze dreigt te doven door de zorgen, angsten en druk van het dagelijks leven. Een vlam heeft zuurstof nodig om te  branden en uit te groeien tot een vreugdevuur van hoop. De zachte bries van de Heilige Geest voedt deze hoop”, zegt de paus. “Hoop wordt gevoed door gebed. Gebed bewaart en vernieuwt onze hoop.”

Jaarlijks viert de katholieke Kerk de Wereldjongerendag wereldwijd in al haar bisdommen. Sinds 2021 is dat op het Hoogfeest van Christus Koning eind november, de laatste zondag van het kerkelijk jaar.

Lees hier de complete boodschap van paus Franciscus voor de Wereldjongerendag 2023.

De slottekst van de 16e Algemene Gewone Vergadering van de bisschoppensynode ‘Voor een Synodale Kerk: communio, participatio, missio’ is nu beschikbaar in een Nederlandse vertaling. De vertaling wordt onder meer gebruikt bij het vervolgtraject van deze synode in voorbereiding op de bisschoppenvergadering die in oktober 2024 in Rome over hetzelfde thema zal worden gehouden.

De tekst is opgebouwd in drie delen. Het eerste deel schetst “Het gezicht van de synodale Kerk” en presenteert de theologische beginselen die de synodaliteit belichten en een basis geven. Het tweede deel met de titel “Allen leerlingen, allen missionarissen” gaat over iedereen die betrokken is bij het leven en de zending van de Kerk en hun relaties. Het derde deel heeft als titel “Banden smeden, gemeenschap opbouwen”. Hier gaat het over processen en een netwerk die de uitwisseling tussen de Kerken en de dialoog met de wereld mogelijk maken.

In ieder hoofdstuk van deze drie delen worden punten van overeenstemming, kwesties die behandeld moeten worden en voorstellen bij elkaar gezet. De punten van overeenstemming vormen de vaste punten waarop de reflectie zich kan richten. De kwesties die besproken moeten worden, zijn de punten waarvan het noodzakelijk wordt geacht deze theologisch, pastoraal en canoniek uit te diepen. De voorstellen geven de sporen aan die gevolgd moeten worden: sommige worden gesuggereerd, andere aanbevolen, weer andere met meer kracht en vastberadenheid verlangd.

Download hier de Nederlandse vertaling van de slottekst.

Foto: de Nederlandse deelnemer, mgr. Hoogenboom, in gesprek tijdens de synode.

In een korte verklaring sluiten de Nederlandse bisschoppen zich aan bij de woorden van paus Franciscus over de situatie in het Heilig Land: ‘In Gods naam, laat de wapens zwijgen.’ De hele verklaring, die op vrijdag 17 november werd gepubliceerd, luidt als volgt:

‘Op 7 oktober werd Israël opgeschrikt door een omvangrijke aanslag. In enkele dagen werden 1.400 mensen gedood of zijn in gijzeling genomen. Wij zijn nu vijf weken verder en door de aanhoudende strijd zijn duizenden mensen gedood. In Gaza is een trieste situatie ontstaan. Deze cyclus maakt de harten hard. In het land waar God in Christus onze wereld heeft aangeraakt, heerst bij velen angst en verdriet.

Niet alleen in het Heilig Land leidt wapengeweld tot grote onderlinge spanningen. Wij maken ons zorgen over een oplaaiend antisemitisme en over een afkeer van moslims in ons eigen land. Laten wij beseffen dat ieder mens een schepsel van God is en daarom met respect moet worden behandeld. De bescherming van de menselijke waardigheid en onderlinge solidariteit zijn altijd en ook nu ontzettend belangrijk.

Wij onderschrijven de woorden van paus Franciscus: “Ik blijf denken aan de ernstige situatie in Palestina en Israël, waar zoveel mensen het leven hebben verloren. In Gods Naam, laat de wapens zwijgen.” Alleen door dialoog kan een uitweg voor de grote problemen worden gevonden. Als bisschoppen van Nederland roepen wij onze gelovigen op tot een aanhoudend gebed tot verzoening en gerechtigheid voor Palestijnen en voor Joden.’

17 november 2023

De Rooms-Katholieke bisschoppen van Nederland

Afbeelding vredesduif: Pixabay.