Een flinke schep erbovenop. Dat is wat paus Franciscus doet met zijn nieuwste brief over het klimaat: Laudate Deum. Volgens hem is er veel te weinig gebeurd sinds het verschijnen van zijn eerdere klimaatoproep Laudato Si’ in 2015. Hij roept op tot concreet handelen, te beginnen op de VN-klimaattop in Dubai. Jurijn Timon de Vos van de Laudato Si’ Alliantie NL: ‘Wat de paus zegt, is dat de mens verantwoordelijk is voor de klimaatcrisis. Bij de mens ligt dus het probleem, maar óók de oplossing.’

Tegen technische innovaties als stoplap

Volgens paus Franciscus is er geen ontkennen meer aan. De mens heeft de huidige klimaatcrisis veroorzaakt en verergerd. De paus is vooral kritisch op het zogenaamde ‘technocratisch paradigma’. Hiermee bedoelt hij het geloof in losse technologische innovaties, als oplossing voor de klimaatcrisis. In werkelijkheid helpen deze verbeteringen alleen de rijken en mensen met macht. Ondertussen lijden de meest kwetsbaren dagelijks onder de gevolgen van klimaatverandering. De Vos: ‘Dit is zoals we paus Franciscus kennen: hij neemt het op voor de zwakkeren en ontziet de machtigen niet.’

Gezamenlijke aanpak – nu het nog kan

Wat is dan wel de oplossing? Volgens Mgr. De Korte, bisschop van ’s-Hertogenbosch en bestuurslid van de alliantie, doet paus Franciscus een hartstochtelijke oproep aan de wereldgemeenschap: Maak gezamenlijk vaart en pak de klimaatcrisis versneld aan. ‘De paus spreekt als geestelijk en moreel leider. Dat komt tot uitdrukking in de titel van zijn brief, Laudate Deum (‘Prijst God’). God is de Schepper en eigenaar van deze wereld.’

Laudate Deum steekt hoog in en richt zich op de aanstaande VN-klimaattop in Dubai. Volgens de paus moet de COP28 een keerpunt worden: met afspraken die écht werken en die écht worden nagekomen én met sancties bij overtredingen. In tijden dat landen vaker kiezen voor hun eigen belang, breekt de paus ook een lans om samen op te treden. Alleen via internationale samenwerking valt een verergering van de klimaatcrisis te voorkomen.

Laudate Deum in Nederland

De komende tijd zal de Laudato Si’ Alliantie NL vol inzetten op de verspreiding van Laudate Deum. Als activeringsorganisatie deelt de alliantie deze boodschap onder een breed publiek: van de Vrije Universiteit tot het evenement Groengelovig tot het Bisdom Roermond.

Ook wordt samen met alliantieleden Socires en Vastenactie een webinar voorbereid. Dit webinar over Laudate Deum vindt plaats op 3 november om 14.00 uur. Aanmelden kan alvast op www.laudato-si.nl/laudate-deum. De Vos hoopt op veel belangstelling, ook van niet-katholieken: ‘In de geest van de brief geldt: iedereen is welkom!’. 

Laudato Si’ Alliantie NL werkt vanuit de milieu-encycliek Laudato Si’ van paus Franciscus. De alliantieleden dragen samen bij aan verduurzaming van de samenleving, met bijzonder oog voor kwetsbare mensen en natuur. In samenwerking met diverse christelijke partners verspreiden zij de boodschap en organiseren zij bezinnende activiteiten, zoals een cursus tot groen leider.

Woensdag 4 oktober, feestdag van de heilige Franciscus van Assisi, verschijnt ‘Laudate Deum’ (Prijs God). Deze apostolische exhortatie – pauselijke brief – van paus Franciscus is een vervolg op zijn encycliek Laudato Sí (Geprezen zijt Gij) van 2015. Tal van gebeurtenissen rond klimaat en sociale gerechtigheid vragen om aanvulling van Laudato Sí. De situatie is in acht jaar wereldwijd urgenter geworden dan bij de verschijning van Franciscus’ oproep in zijn ‘groene’ encycliek. ’De wereld waarin we leven is aan het instorten en nader misschien wel een breekpunt’, aldus de paus in Laudate Deum.    

Breekpunt

Paus Franciscus in zijn nieuwe brief aan de wereldgemeenschap:  ‘Acht jaar zijn verstreken sinds ik de encycliek Laudato Sí publiceerde. Toen ik met u allen, mijn broeders en zusters van onze lijdende planeet, mijn oprechte zorgen wilde delen over de zorg voor ons gemeenschappelijk huis. Maar met het verstrijken van de tijd heb ik me gerealiseerd dat onze antwoorden niet adequaat zijn geweest, terwijl de wereld waarin we leven aan het instorten is en misschien wel het breekpunt nadert. Naast deze mogelijkheid is het onbetwistbaar dat de impact van klimaatverandering het leven en de families van veel mensen in toenemende mate zal schaden. We zullen de gevolgen voelen op het gebied van gezondheidszorg, werkgelegenheid, toegang tot hulpbronnen, huisvesting, gedwongen migratie, enzovoort.’

De paus citeert in Laudate Deum ook Latijns-Amerikaanse bisschoppen die bij elkaar kwamen op de Synode over de Amazone: ‘Aanvallen op de natuur hebben gevolgen voor het leven van mensen’. En hij refereert aan Afrikaanse bisschoppen die stellen dat klimaatverandering niet langer een secundaire of ideologische kwestie is, maar een drama dat ons allen schaadt en ‘een tragisch en treffend voorbeeld van structurele zonde’ zichtbaar maakt. Het gevolg van een menselijke levensstijl op aarde met gebrek aan eerbied voor natuur en ecologie, Gods Schepping, waar de mens deel van is.  

Mondiaal samenwerken

In Nederland vraagt de bisschopreferent voor Kerk en Samenleving, mgr. dr. Gerard de Korte, hernieuwde aandacht voor de boodschap van Laudato Sí, nu uitgebreid in Laudate Deum. Reactie van mgr. De Korte op de pauselijke brief:

‘Paus Franciscus doet een hartstochtelijke oproep aan de wereldgemeenschap om vaart te maken en de klimaatcrisis versneld aan te pakken. De paus spreekt als geestelijk en moreel leider. In de titel van zijn exhortatie: Laudato Deum/Prijs God komt dat tot uitdrukking. Want de mens die de plaats van God wil innemen wordt de ergste vijand van zichzelf (LD 73). God is de Schepper en eigenaar van deze wereld.

Wij staan voor de opgave om mondiaal samen te werken en het algemeen belang en de toekomst van onze kinderen als uitgangspunt te nemen. Internationale afspraken moeten beter worden gecontroleerd. Het gebrek aan sanctiemechanismen toont de zwakheid van de huidige internationale politiek. De paus hoopt dat de komende klimaatconferentie van Dubai een positieve doorbraak kan bewerkstelligen (LD 54).’

Kijk voor meer informatie ook op Laudatodeum.va.

Lees hier Laudate Deum (onder meer Engelse vertaling). Aan de Nederlandse vertaling wordt gewerkt, houd voor meer informatie www.rkkerk.nl in de gaten.

Lees hier meer over de exhortatie Querida Amazonia (Geliefde Amazone).

Lees hier meer over de encycliek Laudato si’.

Tijdens mijn vakantie bij een vriend die is ingetreden bij de Dominicanen was ik een week te gast in het klooster in Brussel. Ik bezocht het Huis van de Europese Geschiedenis, een gratis museum in de nabijheid van de Europese instellingen. De tentoonstelling begon met de mythe uit de klassieke oudheid over het ontstaan van Europa. Europa, de dochter van een Phoenicische (Aziatische) koning, wordt door de Griekse god Zeus – die zich vermomd heeft als een witte stier –  ontvoerd en op zijn rug – westwaarts en door zee naar een nieuw land gebracht. Daar zet hij haar af en is Europa waar ze wezen moet: in Europa.

De tentoonstelling ging verder vooral over de moderne geschiedenis, laten we zeggen de Franse Revolutie en de revoluties die erop volgden, de industrialisatie, het ontstaan van de ideologieën van het nazisme en het stalinisme en de wereldoorlogen. Er was één item dat ging over het christendom. Het was een klein, oud en mooi beeld van een paus met een korte tekst die ik niet letterlijk kan weergeven. De Kerk werd er beschreven als een machtig instituut dat een grote invloed heeft gehad in Europa. Ik was wel erg benieuwd wat de Europese gemeenschap vindt dat die invloed is geweest. Het is opvallend dat er wordt gezegd dat er een grote invloed van de Kerk is uitgegaan, maar dat dat dan verder geheel onderbelicht blijft.

De Europese gemeenschap heeft er moeite mee zijn christelijke identiteit te verwoorden. Dat dat in onze tijd moeilijk is, snap ik, aangezien ook het Jodendom (Spanje, Middeleeuwen) en de Islam (Balkan, 16^e eeuw) een rol hebben gespeeld, en omdat de Islam wel eens in diskrediet wordt gebracht. Dat de (christelijke) geschiedenis in het verhaal van Europa wordt overgeslagen, maakt duidelijk dat het moeilijk is om objectief naar de geschiedenis te kijken. Ik ben ervan overtuigd dat het christendom óók veel goeds heeft gebracht. Dat had men best kunnen vertellen.

+ Ron van den Hout
bisschop van Groningen – Leeuwarden

Foto: Marlies Bosch

Op zondag 22 oktober viert de Rooms-Katholieke Kerk Wereldmissiedag. Paus Franciscus kiest als thema voor deze dag ‘Brandende harten, voeten op weg’, gebaseerd op het verhaal van de Emmaüsgangers in het Evangelie van Lucas. MISSIO Nederland (pauselijke missiewerken) vraagt dit jaar aandacht en collecteert voor Libanon.

Twee leerlingen van Jezus waren na de kruisiging verward en teleurgesteld, maar een ontmoeting met Christus in Emmaüs ontstak in hen het enthousiasme om weer op weg te gaan naar Jeruzalem en te verkondigen dat de Heer waarlijk was verrezen. De paus reflecteert op drie beelden uit deze gebeurtenis.

‘In het verhaal van het evangelie nemen wij de verandering van de leerlingen waar in enkele sprekende beelden: brandende harten voor de Schriften door Jezus uitgelegd, ogen die geopend zijn, wanneer ze Hem herkennen, en als hoogtepunt, voeten op weg. Door over deze drie aspecten na te denken, die een beeld geven van de weg van missionaire leerlingen, kunnen wij onze ijver voor de evangelisatie in de huidige wereld vernieuwen’, schrijft de paus.

Collecte voor MISSIO

Op missiezondag wordt in de parochies gecollecteerd voor MISSIO Nederland, onderdeel van de internationale Pauselijke Missiewerken van de Rooms-Katholieke Kerk. De Pauselijke Missiewerken zijn actief in ongeveer 130 landen. MISSIO Nederland zet zich in voor het bevorderen van een missionair bewustzijn onder de katholieke gelovigen in Nederland en het financieel ondersteunen van parochies en bisdommen in de derde wereld.

Hulp voor Libanon

Dit jaar vraagt MISSIO speciaal aandacht voor Libanon: ‘De christenen in Libanon hebben een hart dat brandt van naastenliefde en van de missie daar te zijn waar mensen in moeilijkheden zijn. Zij verlaten het land niet, zij blijven, om een bron van hoop te zijn.’

Libanon is de laatste jaren in een ongekende crisis beland. De Libanese munteenheid heeft 98 procent van haar waarde verloren. Een groot deel van de middenklasse kwam onder de armoedegrens terecht. De staat is nog slechts een façade, overal is corruptie. Dagelijks verlaten mensen het land. Libanon vangt bovendien veel Syrische vluchtelingen op. De explosie in de haven van Beiroet in 2020 was de spreekwoordelijke druppel die de emmer doet overlopen.

In een film van MISSIO komen verschillende christenen aan het woord die in Libanon zoveel mogelijk mensen willen helpen. De film laat zien hoe schrijnend de situatie is, maar toont ook de moed en blijmoedigheid waarmee hulp wordt gegeven.

Lees hier de boodschap van paus Franciscus voor Wereldmissiedag 2023.

Kijk hier voor meer informatie over MISSIO.

Foto via MISSIO: zusters in Libanon (Fotograaf: Hartmut Schwarzbach).00

Pastoor Remco Hoogma verlaat per 1 oktober a.s. zijn standplaats bij de Heilige Christoffel parochie in zuidwest Fryslân. Hij legt om persoonlijke redenen zijn functie als pastoor neer en verkent een nieuwe toekomst. Bisschop Ron van den Hout stemt in met zijn ontslag maar betreurt het vertrek van de gewaardeerde pastoor. Remco Hoogma is op 18 mei 2019 tot priester gewijd door de bisschop en benoemd als parochievicaris in de Heilige Christoffel parochie. Na vertrek wegens emeritaat van de vorige pastoor, Henk Nota, nam Hoogma per 1 oktober 2022 zijn ambt over. Alle parochianen zijn geïnformeerd over het vertrek van de pastoor. 

Met ingang van 1 februari 2024 is Victor Maagd (45) door bisschop Van den Hout benoemd tot nieuwe pastoor van de Sint-Martinusparochie te Groningen en tot plebaan van de St. Jozefkathedraal. Hij volgt daarmee pastoor en plebaan Rolf Wagenaar op die op 1 februari a.s. zijn 80^e verjaardag hoopt te vieren en met emeritaat gaat.

Rolf Wagenaar werd in 2000 benoemd tot pastoor en plebaan in de Martinusparochie. Hij is afkomstig uit Nijmegen en was voor zijn komst naar het noorden pastoor van de O.L.V. basiliek Sterre der Zee in Maastricht. In Groningen werkte hij als pastoor in twee kerken, de St. Franciscus en de Jozefkathedraal. In meer dan 20 jaar werd Rolf Wagenaar een bekend gezicht namens de RK kerk in de stad Groningen. Als voorganger hecht hij aan een mooi verzorgde liturgie  met de zondagse eucharistieviering als centraal moment van de RK kerk. Daarnaast viert hij elke dag door de week om 12.30 uur de mis in de St. Jozefkathedraal voor elke geïnteresseerde parochiaan en stadsbezoeker.  

De nieuwe plebaan van de St. Jozefkathedraal, Victor A.H. Maagd, groeide op in oost-Groningen en werkt nu als pastoor in de Emmaüsparochie in de Noordoostpolder. Hij volgde zijn theologiestudie aan de Katholieke Theologisch Universiteit in Utrecht en volgde de priesteropleiding aan het Ariënskonvikt te Utrecht. Op 5 april 2008 werd hij door mgr.  Eijk tot priester gewijd. Naast zijn pastoorambt vervult Victor Maagd diverse neventaken in het noordelijk bisdom zoals voorzitter van de Diocesane Werkgroep Liturgie, bisschoppelijk gedelegeerde voor liturgie en lid van de Nationale Raad voor Liturgie, kannunik van het Kathedraal Kapittel, commissielid van de Diocesane Commissie voor Kerkinrichting en Kerkelijke Kunstbezit en de Diocesane Commissie Kerkmuziek Sint Gregorius, alsmede lid van de Benoemingscommissie en van de Diocesane Gebouwencommissie.

Over een feestelijk afscheid van plebaan en pastoor Rolf Wagenaar en de installatie van pastoor en plebaan Victor Maagd volgt nader bericht in de komende maanden.   

U wordt van harte uitgenodigd voor de Startdag Vastenactie van het Noorden op zaterdag 18 november a.s.

Ook dit jaar willen wij een gevarieerd dagprogramma aanbieden, waarmee u geïnspireerd wordt om in 2024 met hart en ziel campagne te voeren voor de Vastenactie. De campagne van 2024 heeft deze keer het centrale thema:

“Leven in een veranderende wereld”

De dag is bedoeld voor de leden van de VOM-groepen, pastorale beroepskrachten, vrijwilligers van kindernevendienst-groepen en catechesegroepen. Ook nodigen we graag leerkrachten uit van de katholieke scholen in ons bisdom.

Waar:      De Zuiderkerk in Drachten, 
               De Drift 46, 9203 GH Drachten. 
               Tel. 0512 – 539946

Aanvang: van 10.00 – 14.45 uur, inclusief lunch
Kosten: De dag, inclusief lunch, wordt u aangeboden door Vastenactie en het Bisdom Groningen-Leeuwarden.
Parkeren: er is voldoende parkeergelegenheid op het eigen terrein van de kerk.                    

Dagprogramma:

  9.30 uur:
Ontvangst met koffie en thee   
10.00 uur:
Welkom en opening
Aansluitend zal Margot de Zeeuw van Vastenactie vertellen over het campagnethema 2024 :
 “Leven in een veranderende wereld.”

Er is een presentatie van de beschikbare materialen.
 10.45 uur:
Pauze met koffie en thee
 11.15 uur:
Vastenactie wil het katholiek sociaal denken handen en voeten geven. Vastenactie-directeur Marc Bollerman neemt ons mee aan de hand van een boeiend spel om te ontdekken wat het katholiek sociaal denken voor ons betekent.
 12.15 uur:
Lunch en tijd om elkaar te ontmoeten
 13.00 uur:
Jaarthema van 2024 verder uitgediept:
 Klimaatverandering is inmiddels ook in Europa merkbaar. Zo hebben we steeds vaker te maken met extreme    
 klimaatgebeurtenissen en veranderen ook hier de bekende weerpatronen. Margot de Zeeuw bespreekt de
gevolgen van deze veranderingen voor kwetsbare gemeenschappen, maar laat ook enkele hoopgevende ontwikkelingen
zien. Denk aan het concept ‘agro-ecologie’, maar ook aan nieuwe juridische ideeën over ‘rechten voor de natuur’.
In oktober bezoekt ze enkele inheemse volken in Argentinië namens Vastenactie om onder meer hierover met ze te praten
en hun ideeën en ervaringen mee terug te nemen naar Nederland.
 13.30 uur:
Discussie naar aanleiding van de inleiding van Margot de Zeeuw
 14.00 uur: 
Afronding en aansluitend de slotviering
 14.45 uur:
Vertrek 

Aanmelding voor deze dag is noodzakelijk in verband met de lunch, die u wordt aangeboden.

U hoeft zich niet aan te melden voor workshops. Deze keer is het hele programma plenair.

U kunt zich aanmelden bij: l.winter@bisdomgl.nl

Namens Vastenactie :  Johan Compier, Margot de Zeeuw en Marc Bollerman Namens het bisdom:  Henriët Lases, Harmen Altena en Agaath Erich 

Het Secretariaat van de Bisschoppensynode heeft meerdere gebeden beschikbaar gemaakt zodat men in onder meer de parochies wereldwijd mee kan bidden voor de synode ‘Voor een synodale Kerk: communio, participatio, missio’. ‘Zonder gebed geen synode’ heeft paus Franciscus gezegd en alle gelovigen zijn vanaf het begin gevraagd mee te bidden.

Deze gebeden die het secretariaat beschikbaar heeft gemaakt met het oog op de synodebijeenkomst die in oktober in Rome plaatsvindt, zijn nu ook beschikbaar in een Nederlandse vertaling.

Het gaat om gebeden voor verschillende momenten en gelegenheden. Zo is er een aantal gebedsintenties die door de week kunnen worden gebeden. Voor de 25^e  (24 september) en 26^e zondag (1 oktober) van het liturgisch Jaar (A) zijn er meerdere voorbeden en voor de 26e zondag is er bovendien een plechtige slotzegen beschikbaar.

De gebeden worden via de bisdommen met de parochies gedeeld en zijn hier te downloaden:

• Intenties voor een weekdag
• Universeel gebed 25e en 26e zondag Jaar A
• Plechtige slotzegen 26e Zondag door het jaar

Vastenactie heeft lesmateriaal ontwikkeld ter aanvulling van projecten die gebruikt worden bij de voorbereiding van de Eerste Heilige Communie en het Vormsel.
Het gaat om twee modules: een les ter aanvulling van het Communieproject en een les ter aanvulling van het Vormselproject.
Het wil een handreiking zijn om de catechese te verbinden met het daadwerkelijk “omzien naar elkaar” wereldwijd.

Van harte aan bevolen!

U kunt het materiaal gratis bestellen via bijgaande link: Vastenactie lesmateriaal Communie en Vormsel

Tijdens een persontmoeting op dinsdag 19 september in het bisschopshuis aan de Maliebaan in Utrecht keek mgr. Hoogenboom, hulpbisschop van het aartsbisdom Utrecht, vooruit naar zijn deelname aan de Bisschoppensynode ‘Voor een synodale Kerk, communio, participatio, missio’.  Mgr. Hoogenboom, die door de Nederlandse Bisschoppenconferentie werd gekozen om aan de komende synode deel te nemen, heeft zich grondig voorbereid en kijkt er enthousiast en met geloof en vertrouwen naar uit: ‘de hoofdpersoon van de synode is de Heilige Geest’.

Het organiserende secretariaat van de bisschoppensynode heeft de deelnemers gevraagd om voorafgaand aan de synode en tijdens de synode niet met journalisten te spreken over hun eigen verwachtingen, over hun eigen inbreng en de inbreng van anderen. Mgr. Hoogenboom: ‘Als we dat wel zouden doen, zouden we daarmee geen recht doen aan de werkwijze van de synode en deze aldus verstoren. Er moet ruimte zijn om vrijuit met elkaar te kunnen spreken, zonder dat verwachtingen en inbrengen meteen gedeeld worden in de media. En om in dat proces, waarbij ook stilte en gebed heel belangrijk zijn, in onszelf ruimte te maken om te luisteren naar de Heilige Geest en naar elkaar.’

Vertrouwen

Op vragen van journalisten waarom juist mgr. Hoogenboom wordt afgevaardigd naar de synode, vertelt hij dat hij gekozen is door zijn collega bisschoppen en dat hij dat als een blijk van vertrouwen heeft aanvaard. ‘Ik ben nu meer dan dertien jaar als bisschop lid van de bisschoppenconferentie, maar voor mij is dit de eerste keer dat ik aan een synode ga deelnemen. Ik ben door de Nederlandse Bisschoppenconferentie gekozen en heb daarmee het vertrouwen gekregen om de bisschoppenconferentie te vertegenwoordigen, maar ik zal natuurlijk ook spreken vanuit mijn ervaringen in de Nederlandse Kerkprovincie als geheel.’

De hulpbisschop neemt ook zijn ervaringen uit het voortraject van deze synode mee. In het aartsbisdom gaf hij mede leiding aan het synodale traject en met de andere leden van de bisschoppenconferentie sprak hij onder meer over de nationale samenvatting die naar Rome is gegaan. ‘In alle bisdommen en ook in de Konferentie van Religieuzen (KNR) is men direct en enthousiast met het synodale traject aan de slag gegaan toen de vraag daartoe uit Rome kwam. Daarna was er de continentale fase van de synode in Praag waar onder anderen bisschop Van den Hende aan deelnam. ‘Ook over deze stap in het synodaal proces hebben we met elkaar gesproken in de bisschoppenconferentie.’

Werkdocument

Mgr. Hoogenboom verwijst de journalisten bij de bijeenkomst naar de vele documenten die sinds de start van het traject beschikbaar zijn gekomen over deze synode. Hij heeft ze zelf ter voorbereiding doorgenomen en zich bovendien grondig verdiept in het Instrumentum Laboris, het werkdocument voor de aanstaande synode.

‘Het Instrumentum Laboris begint met een schets van de situatie in de wereld, een wereld van oorlogen, een wereld van slavernij, een wereld van vluchtelingen, een wereld van een soms agressieve secularisering. In die wereld vol noden en crises komen wij als deelnemers aan de synode bij elkaar.

De kernvraag van de synode is volgens het Instrumentum Laboris:  “Hoe stelt het synodaal proces, het ‘samen op weg zijn’, de Kerk in staat om het Evangelie te verkondigen in overeenstemming met de zending die haar door Christus is toevertrouwd en tot welke stappen nodigt de Heilige Geest ons uit om te groeien als een synodale Kerk?”  Mgr. Hoogenboom: ‘De synode heeft niet de vorm van een parlementaire vergadering of van een studiebijeenkomst,  in de zin van ‘we gaan er eens zwaar op studeren en dan komen we wel met een oplossing’. Nee, de deelnemers komen samen in een sfeer van synodaliteit, van samen in gesprek gaan,  luisteren naar elkaar en naar de Heilige Geest.’

Op deze pagina van rkkerk.nl zijn alle documenten over de synode, inclusief het Instrumentum Laboris, te vinden.

Foto’s: katholiekleven.nl, op dit kanaal komt binnenkort ook een videogesprek met mgr. Hoogenboom beschikbaar.