Van 2 tot en met 27 oktober is in Rome de tweede zitting van de 16^e  bisschoppensynode ‘Voor een synodale Kerk: communio, participatio, missio.’ Het credo van paus Franciscus voor de toekomst van de katholieke kerk.  Evenals de eerste keer in 2023 neemt mgr.  Hoogenboom, hulpbisschop van het aartsbisdom Utrecht, deel namens de Nederlandse Kerkprovincie. Tijdens een recente persontmoeting blikt hij vooruit en terug. Het hele gesprek is te zien op videokanaal ‘katholiek leven.nl’.
Hieronder een verkorte weergave. 

‘De synode vorig jaar was historisch: voor het eerst een synode waar ook niet-bisschoppen aan deelnemen met stemrecht. Een boom is geplant, nu moeten  de vruchten gaan groeien’, aldus mgr. Hoogenboom als inleiding op het persgesprek. Na zijn terugkomst vorig jaar is de Landelijke Werkgroep Synodaliteit ingesteld door respectievelijk de Bisschoppenconferentie, de Konferentie van Nederlandse Religieuzen (KNR), de Tilburg School of Catholic Theology, de seminaries, nieuwe religieuze bewegingen en het project ‘Luisterend op weg’. De werkgroep stelde een ‘handreiking synodale gesprekken’ op, waarmee in parochies, door religieuzen, in lekenbewegingen en door katholieke maatschappelijke organisaties het synodale gesprek over uitkomsten van de eerste synode is voortgezet.

Oktober 2024: nieuwe aanpak

Vier verslagen van de lokale synodale weg vervolggesprekken dit voorjaar zijn vanuit Nederland naar Rome gestuurd als input voor het Instrumentum Laboris:  het werkdocument voor de tweede synodezitting vanaf 2 oktober 2024. Het werkdocument is in juli door Rome gepubliceerd na wereldwijde input door alle bisschoppenconferenties, religieuzen, religieuze bewegingen en katholieke instellingen. Mgr. Hoogenboom: ‘We hebben het in de Landelijke Werkgroep Synodaliteit besproken en herkenden de input vanuit Nederland.’

Wat opvalt is een andere opzet van het gesprek tijdens de tweede synodezitting: ‘Geen vragen om over in gesprek te gaan, maar één tekst die focust op bepaalde thema’s. De tekst gaan we waarschijnlijk in zijn geheel doorwerken volgens de synodale weg – methode: het in gesprek gaan in de Geest.’

De methode betekent dat eerst iedereen in de groep zijn opvatting geeft over een deel van de tekst. De andere deelnemers reageren daar op, maar er wordt niet over gediscussieerd. In een moment van onderscheiding wordt geïnventariseerd wat overeenkomsten en verschillen zijn en welke onderwerpen belangrijk zijn om over door te praten. Tussendoor zijn momenten van gebed en stilte. Mgr. Hoogenboom vindt deze gespreksvorm een belangrijke vrucht van de synode. ‘Het wordt in ons land al op veel plaatsen vaker gebruikt en zeer gewaardeerd merken we. Het helpt om in een geloofsgesprek echt naar elkaar te luisteren, en ieders inbreng ruimte krijgt. Misschien aan te bevelen voor bezinning en gesprek ook in andere maatschappelijke verbanden.’

Synodale gespreksthema’s

Belangrijke gespreksthema’s genoemd in het werkdocument zijn het doopsel als basis van Kerk-zijn, behoefte aan vorming in het geloof van het doopsel, de medeverantwoordelijkheid van alle gedoopten in de Kerk en de positie van de vrouw. Waar kunnen vrouwen meer betrokken worden in het leven van de Kerk? Wijding van vrouwen tot permanent diaken is volgens het Instrumentum Laboris overigens geen onderwerp bij de komende synodezitting. Net als over een aantal andere thema’s wordt daar wel over gesproken in tien verschillende studiegroepen.

Vanuit Nederland wil mgr. Hoogenboom twee onderwerpen aanvullend onder de aandacht brengen: (1) De vergrijzing die gaande is in de Europese Katholieke Kerk, maar ook elders in de wereld. (2)Het diaconale werk van de Kerk: het gaat tenslotte om de drievoudige zending van leren, vieren én maatschappelijk dienen.

Tomáš Halík: retraite en Boeteviering

Voorafgaand aan de synode gaan de deelnemers twee dagen met elkaar in retraite onder leiding van Tomáš Halík: een vooraanstaande Tsjechische rooms-katholieke priester, filosoof en theoloog. De opening van de synode is in de vorm van een boeteviering. Mgr. Hoogenboom: ‘We beginnen met schuld bekennen voor wat niet goed is gegaan. Hervorming en bekering komen als  begrippen ook terug in het Instrumentum Laboris.’

• Een Nederlandse vertaling van het Instrumentum Laboris leest u hier.
• Meer informatie over de synode vindt u hier.

Het persgesprek met mgr. Hoogenboom is in zijn geheel terug te kijken op het videokanaal: katholiekleven.nl.

Ga rechtstreeks naar de volgende onderwerpen in de livestream op katholiekleven.nl:

• Wat zijn belangrijke thema’s bij de synodebijeenkomst in oktober 2024?
• Waarin verschilt het Werkinstrument van 2024 met dat van vorig jaar?
• Wat kunnen we verwachten van deze tweede bijeenkomst van de synode?
• Welke inbreng was er vanuit de Landelijke Werkgroep Synodaliteit?
• Hoe heeft Mgr. Hoogenboom met de andere bisschoppen gesproken en wat neemt hij mee?
• Welk onderwerp missen de bisschop en de Landelijke Werkgroep Synodaliteit in het Werkinstrument?
• Hoe zoekt de synode naar consensus?

Foto’s: katholiekleven.nl.

Het nieuwe Directorium met de liturgische kalender voor de periode van advent 2024 tot advent 2025 kan besteld worden via de website van de Nationale Raad voor Liturgie (NRL).

In zijn voorwoord noemt mgr. dr. J. van den Hende, waarnemend bisschop-referent voor liturgie, het Directorium een betrouwbare gids en vraagbaak ten dienste van het liturgisch leven in parochies, religieuze gemeenschappen en andere instellingen in de Nederlandse kerkprovincie. Het directorium leidt van dag tot dag door het liturgisch jaar met informatie en verwijzingen.

“Om met heel ons hart deel te kunnen nemen aan de viering van de liturgie en in het bijzonder aan de viering van de eucharistie als bron en hoogte­punt, is er steeds weer nood aan gedegen en vitale liturgische vorming (Desiderio desideravi, nr. 31)”, aldus de bisschop.

Speciale uitgave

‘Tegen die achtergrond gaat het nieuwe directorium vergezeld van een speciale uitgave met li­turgische catechese over het eucharistisch gebed, middels het aanreiken van gedeelten uit liturgische bronnen en kerkelijke documenten. Enerzijds omdat het vieren van de eucharistie op de allereerste plaats komt en de kennis ervan in alle geledingen van de gemeenschap van de Kerk steeds opnieuw versterking en verdieping behoeft. Anderzijds omdat liturgische vorming de beste voorbereiding is op het ontvangen en gebruiken van de herziene Nederlandse editie van het Romains Missaal die in de komende jaren in onze kerkprovincie zal verschijnen’, zegt de NRL.

Het nieuwe Directorium (160 blz.) met de liturgische kalender, de vouwkalender voor het getijdengebed (12 blz.) en Liturgische Handreiking (nr. 4: Kenmerken van het eucharistisch gebed, 240 blz.) verschijnt medio oktober en is verkrijgbaar via de webshop van de NRL.

Missio Pauselijke Missiewerken i.s.m. Tilburg School of Theology organiseert op vrijdag 18 oktober a.s. het symposium ‘Bijbel en Missie’.

U kunt op bijgaande link klikken voor de uitnodiging Symposium 18 oktober 2024

Foto: missio.nl

Deze activiteit gaat niet door.

Komend jaar is het Jubeljaar 2025. Het thema van dit jaar is Pelgrims van Hoop. In dit Heilig Jaar zullen er wereldwijd tal van activiteiten worden georganiseerd, ook in ons land. Zo zullen er in alle bisdommen minipelgrimages zijn. Ter voorbereiding hierop organiseert de KNR samen met het heiligdom Onze Lieve Vrouw ter Nood in Heiloo op 5 oktober a.s. een minipelgrimage vanuit Castricum. Tijdens de wandeling zullen we op verschillende plekken stilstaan en luisteren naar inspirerende teksten van religieuzen over het thema ‘Hoop’.

De pelgrimage start om 10.00 vanaf station Castricum. We lopen via een mooie route van ongeveer 7,5 km naar het Heiligdom waar we om 12.00 uur de eucharistieviering bijwonen. Daarna is er tijd voor ontmoeting, gesprek en gebruiken we onze zelf meegebrachte lunch. De dag wordt afgesloten met een rondleiding op het Heiligdom.

Vanaf de Kapellaan, vlak bij het Heiligdom, rijdt er een bus naar station Castricum. Dat is een reistijd van iets meer dan een half uur en op die manier kan iedereen terugkeren naar huis.

Aanmelden is niet verplicht maar i.v.m. de organisatie wel gewenst. Aanmelden en meer informatie

Meer over het Jubeljaar 2025

Er is grote belangstelling voor de Nationale Bedevaart naar Rome, die in het voorjaar van 2025 wordt gehouden. Ongeveer twee derde van de beschikbare plekken is gereserveerd. Sommige reismogelijkheden zijn zelfs al helemaal volgeboekt. Dit betekent dat belangstellenden die meewillen, snel moeten reageren.

De bedevaart van de gezamenlijke Nederlandse bisdommen naar Rome is onderdeel van de activiteiten in het Heilig Jaar, dat volgend jaar in de katholieke Kerk wordt gehouden. De bedevaart vindt plaats in de meivakantie van 2025. Van de beschikbare 800 plaatsen zijn er inmiddels al ruim 550 verkocht. “De belangstelling om volgend jaar naar Rome te gaan, is erg groot,” zegt directeur Jeroen Bollen van het Huis voor de Pelgrim in Maastricht, dat de bedevaart voor de gezamenlijke bisdommen organiseert. “Wie verzekerd wil zijn van een plek moet niet te lang wachten met boeken.”

De Nationale Bedevaart naar Rome vindt plaats van 27 april tot en met 2 mei. De deelnemers kunnen dan onder meer door de Heilige Deuren in de grote basilieken gaan, die alleen tijdens een Heilig Jaar door de paus worden geopend. Voor de bedevaart zijn er reismogelijkheden per bus en vliegtuig. “Voor de bussen hebben we al mensen op een wachtlijst moeten plaatsen,” zegt Bollen. “Vliegtuigplekken zijn wel nog beschikbaar.” Daarnaast is er een speciale jongerenreis per trein, waarvoor ook veel belangstelling bestaat. Ook deze is al voor meer dan de helft volgeboekt. Dit geldt ook voor het familie-arrangement.

Kijk voor de mogelijkheden om mee te gaan op huisvoordepelgrim.nl

Kijk hier voor meer informatie over het Jubeljaar 2025.

Maandagmorgen 26 augustus is het kathedraal kapittel van het bisdom Groningen-Leeuwarden, fungerend als het college van consultoren, bijeen gekomen om een diocesaan administrator te kiezen nu de bisschopszetel sinds afgelopen zaterdag vacant is geworden en de H. Stoel geen apostolisch administrator aanwees.

De keuze is gevallen op mgr. P.H.H. Wellen, die tot voorbije zaterdag de vicaris-generaal van mgr. dr. C.F.M. van den Hout was. Hij heeft na diens uitverkiezing de keuze aanvaard en ten overstaan van het kapittel de geloofsbelijdenis afgelegd.

Hij benoemde vervolgens lic. drs. A. Bultsma, kanselier van het bisdom en tot afgelopen zaterdag bisschoppelijk vicaris, tot zijn algemeen gedelegeerde.

De bisdomstaf zal zodoende de komende periode gevormd worden door de diocesaan administrator, diens algemeen gedelegeerde en de diocesaan econoom mw. drs. H.M. Lulofs-van Rijnberk.

Op 24 augustus a.s. begint mgr. Van den Hout als bisschop van Roermond. Zijn afscheidsbrief aan het noordelijk bisdom is ook een persoonlijke terugblik op zijn werk in de afgelopen zeven jaar.  

U kunt hier klikken voor de bisschoppelijke afscheidsbrief

Durf. Ondernemingszin. Levenskracht. Deze kwaliteiten worden zelden met de katholieke kerk geassocieerd. Meestal gaat het over de krimp, kerksluiting en vermoeide vrijwilligers. En toch tref je aan de basis van de kerk, in parochies en lokale geloofsgemeenschappen durvers, flexibele denkers en creatieve doeners. Zij zien de toekomst, hebben nieuwe ideeën en gaan er mee aan de slag. Deze mensen ondersteunt Space for Grace sinds vijf jaar. Dit vernieuwingsproject gaat nu haar slotfase in met een drievoudig aanbod.

1. 18 oktober 2024 Boekpresentatie ‘Zoveel toekomst’
Dit boek belicht twintig innovatieve projecten van geloofsgemeenschappen in Nederland en Vlaanderen die de afgelopen vijf jaar meededen aan het vernieuwingstraject van Space for Grace. Van Speelkerk tot Klooster in de Cloud, van missionaire parochie tot inloophuis. 
De eerste exemplaren worden aangeboden aan Zr. Monica Raassen, vice-voorzitter van de KNR, Carine D’hondt, voorzitter van het Vlaamse IPB en pastoor Mauricio Menesses van de Titus Brandsmaparochie in Wageningen.

Datum: vrijdag 18 oktober
Tijd: 15.00 tot 16.00 u met aansluitend een feestelijk samenzijn
Locatie: Huis van Dominicus, Palestrinastraat 1, 3533 EH Utrecht
Alle aanwezigen ontvangen een gratis exemplaar van het boek.

2. Startprogramma voor kerkvernieuwers
Voor enthousiaste katholieken die geloven dat er meer mogelijk is in hun gemeenschap organiseert Space for Grace een startprogramma. Dit bestaat uit een tweedaagse in een klooster, een terugkomdag en de mogelijkheid om een projectvoorstel in te dienen.
De tweedaagse in het klooster helpt de deelnemers om te kijken naar de kansen, mogelijkheden en talenten en er vervolgens concreet mee aan de slag te gaan. Daarna kan een aanvraag worden gedaan voor het laatste Space for Grace jaartraject waarbij projecten gesteund worden met coaching en een werkbudget.

Dit start- en jaarprogramma wordt georganiseerd door Johannes van den Akker en Suzan Doodeman van Hoe Dan Wel.

Datum Kloostertweedaagse
Start: vrijdag 17 januari 10.00 uur
Einde: zaterdag 18 januari 17.00 uur
Locatie: Abdijhof Marienkroon, Nieuwkuijk

3. Leergang voor katholieke kerkvernieuwers
Paus Franciscus roept op om durvend en creatief te zijn bij het vernieuwen van de structuren, de stijl en de methoden van de evangelisatie binnen de eigen gemeenschappen. Voor deze creatieve durvers en doeners in de rooms-katholieke kerk biedt Space for Grace een speciale leergang aan van twee maal vier modules.
In de eerste vier bijeenkomsten ontdekken de deelnemers de kernthema’s van de katholieke leer en passen die toe op projecten en experimenten uit de praktijk. Iedere bijeenkomst start met een lunch en eindigt met een viering.

De leergang wordt georganiseerd vanuit het Huis van Dominicus door Erik Borgman, Hermen van Dorp, Janneke van Zelst en Laetitia van der Lans.

Thema’s en data
Module 1: Zoveel toekomst: een vernieuwende kerk & boekpresentatie
Vrijdag 18 oktober 2024, Huis van Dominicus, Utrecht 11.00 – 16.00 uur

Module 2: Zoveel toekomst – een dienende kerk | Vrijdag 13 december 2024, 12:00-16:00
Module 3: Zoveel toekomst – een vierende kerk |Vrijdagmiddag 7 maart 2025, 12:00-16:00
Module 4: Zoveel toekomst – een multiculturele kerk | Vrijdagmiddag 13 juni 2025, 12:00-16:00

De leergang is voor iedereen die gevoed wil worden met kennis vanuit de katholieke leer en die wil meebouwen aan de vernieuwing en de toekomst van de Kerk.

Kosten: vier modules kosten totaal € 30,- per persoon, bij de eerste bijeenkomst ontvang je gratis het unieke Space for Graceboek boordevol inspiratie en praktijkvoorbeelden uit Nederland en Vlaanderen.

Informatie en aanmelden: www.spaceforgrace.nl

Space for Grace Nederland is een initiatief van Porticus, in samenwerking met het Kaski Onderzoekscentrum van de Radboud Universiteit, Huis van Dominicus,Hoe Dan WelenDe Zalige Zalm.

Hoe kan de kerk haar gezicht laten zien? Het juni-nummer  van het bisdomblad Spreek! belicht verschillende kanten van deze actuele vraag. In een uitgebreid interview vertelt Titusbiograaf en Leuvense hoogleraar Mystieke Theologie Inigo Bocken over zijn ontdekkingstocht naar de bezieling van de H. Titus Brandsma. ‘God in ons leven geboren laten worden’, zegt Bocken, ‘is Titus’ fundamentele drijfveer in zijn vele werken en stellingnames in kerk en samenleving. Een moderne heilige die ons kan inspireren.’ Te lezen in zijn pas verschenen vuistdikke biografie: ‘Titus Brandsma. Denker voor Gods aangezicht’.

Bisschop Ron van den Hout, vanaf eind augustus benoemd tot nieuwe bisschop van Roermond, schreef zijn laatste column in Spreek!.  Over de missionaire kracht van een goed verzorgde liturgie, zoals hij die genoot op de Bonifatiusdag in juni jl. Van deze jaarlijkse diocesane ontmoetingsdag een fraaie fotoreportage in het bisdomblad.

Missionaire kracht biedt ook nieuwe vormselcatechese van pastoraal werker Nellie Hamersma-Sluis, sinds kort te bestellen bij het bisdom Groningen-Leeuwarden via de webshop.
Zie bijgaande linken:
Project werkboek:
In40stappenkatholiek – Bisdom Groningen-Leeuwarden (bisdomgl.nl)

De handleiding en werkbladen zijn digitaal gratis te downloaden.

In40stappenkatholiek – Handleiding – Bisdom Groningen-Leeuwarden (bisdomgl.nl)

In40stappenkatholiek – Werkbladen – Bisdom Groningen-Leeuwarden (bisdomgl.nl)
Een laagdrempelige kennismaking met het katholieke geloof en de sacramenten voor elke geïnteresseerde, jong en oud.

TV-presentator Leo Fijen en perschef Matheu Bemelmans van Roermond spraken zich bij een mini-symposium uit over de kracht van de kerk als ‘Missiepost en Veldhospitaal’ in de hedendaagse samenleving. ‘Ook kleine geloofsgemeenschappen met misschien maar één keer in de maand een eucharistieviering door de priester kunnen met viering en aandacht voor elkaar dankzij lekeninzet missionaire uitstraling hebben’, vertelde Leo Fijen uit eigen ervaring.

Een mooi zomernummer van bisdomblad Spreek! met recepten van ‘Hemelse toetjes’ door Bianca Domhof in haar kookrubriek met ‘katholieke’ smaak.

De jaarlijkse Titus Gedenkdag Fryslân op zaterdag 27 juli a.s. staat stil bij het leven en de drijfveren van de in 2022 heilig verklaarde pater-Karmeliet Titus Brandsma. Begin vorige eeuw blies pater Titus Bonifatiusbedevaarten naar het noorden nieuw leven in. Het was ook Titus Brandsma die al in de jaren dertig, ver voor de oorlog, waakzaam was tegen groeiend nazi-denken onder de Duitse bevolking. Een beweging waar hijzelf uiteindelijk slachtoffer van werd tijdens de Duitse bezetting. Titus stierf op 26 juli 1942 in concentratiekamp Dachau. Op de Titus Gedenkdag 27 juli aanstaande wordt in Dokkum en Bolsward op verschillende manieren stil gestaan bij de betekenis en actualiteit van H. Titus Brandsma.

‘God in ons geboren laten worden’
‘Dit is volgens Titus de roeping van ieder mens in zijn of haar bestaan’, aldus de Vlaamse hoogleraar en Titusbiograaf Inigo Bocken. ‘Het is ook zijn persoonlijke drijfveer bij alle inzet voor kerk, maatschappij en geestelijk leven. Mystiek besef is bij Titus niet alleen bron van contemplatie, maar ook de motor van creatieve sociale actie.’ De Leuvense hoogleraar Mystieke Theologie schreef de recent verschenen vuistdikke biografie: ‘Titus Brandsma. Denker voor Gods aangezicht’.  Over zijn onderzoek houdt hij zaterdagmorgen 27 juli een gastlezing in de Bonifatiuskapel te Dokkum bij de Titus Gedenkdag. De lezing van Bocken en een Fries-Nederlandse Karmelitaanse getijdenviering beginnen vanaf 10.30 uur. Pastoor Bert van der Wal staat hier stil bij de eerste publieksactie van pater Titus voor herleving van nationale Bonifatiusbedevaarten naar Fryslân, deze maand 100 jaar geleden (juli 1924): een voettocht van Titus en Friese katholieke priesters van Zwolle naar de historische Bonifatiusbron in Dokkum.

Neo-nazisme in kunst en media
Bij het Gedenkdag programma in Bolsward vertelt ‘s middags om 15.00 uur kunstenaar Evert Esselink in Museum De Tiid over neonazistische trends die hij waarneemt in hedendaagse politiek, kunst en media. Daarbij mede geïnspireerd door Titus die in zijn tijd waakzaam was jegens inhumane cultuurtrends van fascisme en nationaalsocialisme in de toenmalige (Duitse) samenleving.  Het Gedenkdag programma sluit af met een eucharistieviering door bisschop Ron van den Hout om 19.00 uur in de Bolswarder Franciscusbasiliek. Aansluitend houdt de bisschop ook de zgn. Basilicalezing, gewijd aan zijn wapenspreuk ‘In exilio spes’ (In ballingschap is er hoop) en de betekenis van Titus’ heiligverklaring. Door zijn recente benoeming tot bisschop van Roermond, vanaf eind augustus a.s., is dit een van de laatste publieksoptredens van mgr. Van den Hout in het noorden.  

Moderne heilige
Titus Brandsma stierf als verzetsheld door vasthouden aan persvrijheid en waarheidsvinding als een grondrecht van de kerk en elke burger. Als docent, gastspreker, publicist in kranten en tijdschriften, en hoogleraar Filosofie en Mystiek aan de Nijmeegse universiteit is Titus betrokken bij tal van projecten: van Oss tot Nijmegen, van Brabant tot Friesland. Biograaf Bocken: ‘Titus is een moderne heilige in de zin dat voor hem ras of gezindte niet telt en hij moderne media actief gebruikt om mensen te bereiken. De levende God is vroeger en nu, in alles en allen, altijd aanwezig: verscholen in de natuur en in ieder mens. Godsbeelden, kerkelijke rituelen en devotietradities verwijzen naar deze werkelijkheid.’  

Links voor meer informatie:
Uitnodiging Basilica avond van de H. Titus Brandsma parochie. O.a. een uitnodiging voor misdienaars. 

Programmaflyer van de Titus Gedenkdag Fryslân in Dokkum en Bolsward.