Paus Franciscus roept op tot vrede in het Heilige Land en spreekt zijn bezorgdheid uit over de humanitaire situatie in Gaza. De paus roept alle partijen op om hun wapens neer te leggen en alle christenen om op vrijdag 27 oktober te bidden en te vasten voor vrede. De Nederlandse Bisschoppenconferentie sluit zich bij deze oproep aan en vraagt om waar mogelijk mee te bidden en te vasten op die dag.

“Het aantal slachtoffers groeit en de situatie in Gaza is wanhopig.” Met deze woorden richtte paus Franciscus zijn gedachten tijdens zijn wekelijkse algemene audiëntie op woensdag 18 oktober op Palestina en Israël. Hij pleitte ervoor dat “al het mogelijke wordt gedaan om een humanitaire catastrofe te voorkomen” en vroeg aandacht voor de verontrustende mogelijkheid van uitbreiding van het conflict.

“De wereld is al getuige van zoveel open oorlogsfronten”, zei de paus. In het licht van deze omstandigheden smeekte hij: “Leg de wapens neer en luister naar de roep om vrede van de armen, het volk en de onschuldige kinderen. Oorlog lost geen problemen op. Het zaait alleen maar dood en verderf, vergroot de haat, vermenigvuldigt de wraak. Oorlog wist de toekomst uit, het wist de toekomst uit.”

Kies één kant

De Heilige Vader drong er vervolgens bij alle gelovigen op aan om slechts één kant te kiezen: die van de vrede. “Maar niet met woorden,” vervolgde hij, “maar met gebed en met totale toewijding.” De paus nodigt daarom iedereen uit voor een dag van gebed, vasten en boetedoening voor vrede. Hij moedigt mensen van verschillende christelijke denominaties, andere religies en iedereen die pleit voor vrede aan om daar aan deel te nemen op vrijdag 27 oktober aanstaande.

Die dag begint op het Sint-Pietersplein om 18.00 uur een uur van gebed met als doel vrede voor de wereld op te roepen. Alle lokale kerken zijn uitgenodigd om deel te nemen met soortgelijke initiatieven waarbij het volk van God betrokken is, zo besloot paus Franciscus zijn oproep.

Bericht vaticannews.va, vertaling rkkerk.nl.

Afbeelding: Pixabay.com.

De Bisschoppensynode ‘Voor een synodale Kerk: communio, participatio missio’ in Rome is op 18 oktober halverwege. De Nederlandse deelnemer, mgr. Ted Hoogenboom, hulpbisschop van Utrecht, is ruim twee weken in Rome, ‘maar’, zegt hij: ‘ik heb het gevoel alsof ik hier al een half jaar ben. Het programma is heel vol en intensief maar ik krijg er ook heel veel voor terug. Ik ben mij ervan bewust dat ik getuige mag zijn van een bijzonder moment in de geschiedenis van de Katholieke Kerk.’

Mgr. Hoogenboom vertelt dat de synodevergaderingen plaats vinden in de ‘Aula Paolo VI’, een grote zaal naast de Sint Pietersbasiliek waar de paus meestal zijn audiënties houdt wanneer deze niet op het Sint Pietersplein zijn. ‘Daar staan nu 40 grote ronde tafels voor de werkgroep-bijeenkomsten. Aan elke tafel is plaats voor 10 deelnemers en een professionele gespreksleider. Iedere morgen en middag moeten de deelnemers inchecken met een QR-code. Zo weet het synodesecretariaat precies hoeveel deelnemers er zijn en wie afwezig is. Meestal zijn er tussen de 345 en 350 personen aanwezig. Als paus Franciscus in de synodezaal is, zit hij met de leden van het secretariaat van de Bisschoppensynode ook aan zo’n ronde tafel’.

‘De algemene vergaderingen van de synode worden door paus Franciscus met gebed geopend en afgesloten. Theologen en andere genodigden houden inleidingen over het aan de orde zijnde onderwerp. Vervolgens leggen deelnemers, mannen en vrouwen, een vaak indrukwekkend getuigenis af dat is gerelateerd aan het onderwerp’, aldus mgr. Hoogenboom.

Onderwerpen en werkwijze

In de werkgroepen wordt vervolgens doorgesproken over het werkdocument, het Instrumentum Laboris, dat bestaat uit twee delen. In deel A staat de vraag centraal “Welke zijn de karakteristieke kenmerken van een synodale kerk?” In deel B zijn de centrale thema’s: Een gemeenschap die iets uitstraalt: hoe kunnen we een vollediger teken en instrument zijn van de eenheid met God en de hele mensheid? Het gaat ook over medeverantwoordelijkheid in de zending: Hoe kunnen we onze gaven en taken beter met elkaar delen in dienst van het Evangelie? En over participatie, bestuur en gezag: welke processen, structuren en instellingen zijn nodig in een missionaire synodale Kerk?

‘In de werkgroepen wordt een groot deel van het werk van de Bisschoppensynode gedaan in de vorm van een ‘gesprek in de Geest’,’ legt mgr. Hoogenboom uit. ‘Die geestelijke houding die van alle synodedeelnemers wordt verwacht, wordt gekenmerkt door het zich openstellen voor de zeven gaven van de Heilige Geest. Daarom bidden we ook iedere dag het gebed “Adsumus” (“Wij staan voor u Heilige Geest”). Er is een gedeeld besef onder de synodedeelnemers dat we de bijstand van de Heilige Geest heel hard nodig hebben om de tekenen van onze tijd in de Kerk en de wereld te verstaan en om de valkuilen van hardhorendheid, vruchteloze discussies en het alleen maar zoeken van het eigen gelijk te vermijden’.

Drie tafels

De tafel met de werkgroep is belangrijk maar daarnaast voltrekt de synode zich aan nog twee andere tafels zegt mgr. Hoogenboom: ‘De eerste en allerbelangrijkste tafel is de tafel van de Heer. Dit jaar precies 20 jaar geleden schreef de H. Johannes Paulus II in zijn encycliek over de Eucharistie: “De Kerk leeft van de Eucharistie. Deze waarheid drukt niet alleen een dagelijkse geloofservaring uit, maar bevat beknopt de kern van het mysterie van de Kerk.” (Encycliek Ecclesia de Eucharistia, nr. 1) Als er iets is waarover alle synodedeelnemers het volkomen eens zijn is dat de Kerk leeft van de Eucharistie.

De tweede tafel is die van de genoemde werkgroepen. Inmiddels heb ik deelgenomen aan drie werkgroepen en telkens was de samenstelling weer anders en zat ik dus met andere mensen aan tafel. Het is wonderlijk hoe snel je met elkaar vertrouwd raakt. Ik merk ook duidelijk de sfeer van vertrouwen. Het gebeurt nogal eens dat mensen heel persoonlijke ervaringen delen.’

Halverwege de synode zit de hulpbisschop aan tafel met twee Chinese bisschoppen, een Indonesische bisschop, een Engelse bisschop, een vertegenwoordiger van de rooms-katholieke gemeenschap van Aboriginals in Australië (een gehuwde man en vader van vijf kinderen), een bisschop uit de Verenigde Staten, een moeder van drie kinderen uit Papua Nieuw-Guinea die zeer actief is in haar parochie, een bisschop uit Ethiopië, een generale overste van een religieuze orde en een vertegenwoordiger van de Methodist Church.

Luisteren met aandacht

Hij vertelt: ‘er wordt naar iedereen met aandacht geluisterd. Ik merk grote belangstelling bij andere synodedeelnemers als ik zeg dat ik uit Nederland kom. Zij tonen zich geïnteresseerd en ook bewogen als ik vertel welke ontwikkelingen de Katholieke Kerk in Nederland in de afgelopen decennia heeft doorgemaakt en hoe we blijven proberen om met een kleiner wordende kerk een geloofwaardig getuigenis te geven van het Evangelie. Synodedeelnemers uit Aziatische en Afrikaanse landen reageren vaak met ongeloof en zelfs geschokt als ik vertel over de neergang van het aantal doopsels, vormsels, eerste communies en kerkelijke huwelijken in ons land. En dat in een land dat zij vanuit het verleden kennen van de vele mannelijke en vrouwelijke missionarissen! Maar ik hoor ook dat ook in veel landen buiten Europa de secularisering steeds bredere sporen trekt door de samenleving, wat ten koste gaat van het kerkelijk leven.’

Na twee weken synodaal samenzijn in een sfeer van bidden, praten, luisteren en onderscheiden zijn er wel enkele thema’s te noemen die met een zekere regelmaat ter sprake komen, zegt de hulpbisschop: ’zo is er een breed gedragen verlangen naar persoonlijke en catechetische vorming en toerusting in de Kerk. De positie van de vrouw in de Kerk is een onderwerp dat in de verschillende onderdelen van het Instrumentum Laboris wordt geadresseerd en waarover ook in de werkgroepen waarvan ik tot nu toe deel uitmaakte gesproken werd. Dan gaat het met name over de betrokkenheid van vrouwen bij besluitvorming in de Kerk en de vraag naar de mogelijkheid voor vrouwen om de diakenwijding te ontvangen: kwesties waarvan in diverse groepen is gezegd dat deze onderwerp moeten zijn van studie en onderscheiding in de Kerk. Herhaaldelijk wordt gezegd dat de Bisschoppensynode haar grote waardering moet uitspreken voor de families en voor de priesters, diakens, religieuzen en lekengelovigen/vrijwilligers die in de parochies op allerlei manieren het kerkelijk leven dragen.’

Geen paradijs

En dan is er nog de derde tafel, die van de maaltijden. Mgr. Hoogenboom: ‘De gesprekken daar zijn niet alleen ontzettend boeiend, maar niet zelden ook amusant. Mensen vertellen vaak honderduit over de ervaringen met de Kerk in hun eigen land. Over mooie gebeurtenissen, over nieuwe plannen en initiatieven (bijvoorbeeld waar het gaat om catechetische toerusting van gelovigen) maar ook over de teleurstellingen. Nog nergens ter wereld is de Kerk een paradijs…

Ook aan deze derde tafel beleven we dat we een synodale kerk zijn: samen onderweg met de Heer die ons leidt. Het is prachtig om aan de eettafel mannen en vrouwen van totaal verschillende afkomst en positie in de Kerk te treffen die vanuit de ontmoeting met Jezus Christus hun charismata, hun gaven van hoofd en hart inzetten voor de Kerk’ besluit mgr. Hoogenboom.

Foto’s: mgr. Hoogenboom. Boven en midden met verschillende werkgroepen, onder waterfles met synodelogo.

In 2025 wordt er in de katholieke kerk weer een Heilig Jaar gehouden. De Nederlandse bisdommen organiseren in dat jaar samen een nationale bedevaart naar Rome. In oktober 2023 zijn in het hele land zogeheten ‘save-the-date-posters’ verspreid om die reis, die gepland staat van 26 april tot en met 3 mei 2025, aan te kondigen.

Een Heilig Jaar of Jubeljaar is een traditie in de katholieke kerk die teruggaat tot het jaar 1300 en gebaseerd is op een nog ouder Joods gebruik. Aanvankelijk werd een Jubeljaar eens in de 50 jaar gehouden en tegenwoordig eens in de 25 jaar. Het is een jaar om extra aandacht aan je geloof besteden, om te pelgrimeren en om een nieuwe start te maken. Een bekende traditie tijdens een Heilig Jaar is het plechtig openen van de zogeheten ‘heilige deuren’, waardoor pelgrims de vier grote basilieken in Rome kunnen betreden.

Samen op pelgrimstocht

Paus Franciscus heeft gelovigen uit de hele wereld uitgenodigd om tijdens het Heilig Jaar 2025 op bedevaart naar Rome te komen. Tijdens de meivakantie van dat jaar wordt er vanuit katholiek Nederland een nationale bedevaart naar Rome aangeboden. Pelgrims uit alle bisdommen en katholieke maatschappelijke organisaties trekken dan samen naar het graf van de apostelen Petrus en Paulus.

Op het programma staat een gezamenlijke viering in de Sint-Pieter, maar ook in de andere bekende basilieken. Daarnaast heeft ieder bisdom ook eigen vieringen in een van de vele kerken in Rome. Op woensdag in die week staat deelname aan de algemene audiëntie van de paus gepland. Mogelijk vindt er ook een aparte ontmoeting van de Nederlandse pelgrims met de paus plaats.

Pelgrims van hoop

Het internationale thema van het Heilig Jaar 2025 luidt: ‘Pelgrims van de hoop’. Voorafgaand wordt als voorbereiding op het Jubeljaar in 2024 een jaar van gebed gehouden. In de loop van het jaar zal daar op diverse manieren aandacht voor worden gevraagd. Wie aan de nationale bedevaart naar Rome wil deelnemen, kan nu alvast de datum in zijn agenda reserveren: 26 april tot en met 3 mei 2025.

Meer informatie volgt op rome2025.nl

Download de poster ‘Rome 2025’ in A3-formaat hier.

De Nederlandse bisschoppen doen een oproep tot gebed om vrede en veiligheid op voorspraak van Maria. Zij sluiten zich daarmee van harte aan bij de recente oproepen van Paus Franciscus om te bidden om vrede in de wereld en een einde aan oorlog en geweld, en voor allen die slachtoffer zijn van terreur en geweld.

Oktober is de maand waarin op veel plaatsen in de Katholieke Kerk de rozenkrans wordt gebeden. ‘Laten wij nu dus, op voorspraak van Maria, Koningin van de rozenkrans en van de Vrede, van harte en intens dit gebed bidden tot God om de gave van duurzame vrede voor de inwoners van de vele landen die getekend worden door oorlog en conflicten, in en rond Israël, in Nagorno Karabach, Oekraïne, Zuid-Soedan, Nigeria en Jemen en andere conflictgebieden’, aldus de bisschoppen.

‘Laten we daarnaast ook vol vertrouwen bidden voor alle mensen die slachtoffer zijn van natuurgeweld, zoals van de aardbevingen in Turkije, Marokko en Afghanistan en van de overstromingen in Libië en India. Moge onze moeder Maria (Johannes 19, 26-27) hen allen bijstaan met haar voorspraak.’

Foto: Ramon Mangold.

Wat vieren we met Allerheiligen? Wat verstaan we eigenlijk onder ‘heiligen’? En waar bidden we precies voor met Allerzielen? De website vier.nu geeft antwoord op deze vragen en meer. In de aanloop naar de katholieke feestdagen op 1 en 2 november is op de site allerlei achtergrondinformatie te vinden over Allerheiligen en Allerzielen. Behalve informeren wil de site gelovigen oproepen om de hoogfeesten mee te vieren in de eigen parochie.

Met de website vier.nu wil de Rooms-Katholieke Kerk mensen oproepen zoveel mogelijk naar de vieringen in de eigen, lokale parochie te gaan. Ook rond de viering van Allerheiligen en Allerzielen op 1 en 2 november zijn er in veel parochies speciale vieringen. Op de site vier.nu wordt informatie beschikbaar gemaakt over deze hoogfeesten binnen de katholieke kerk.

Een belangrijke link op de website gaat vervolgens naar de webpagina ‘zoek parochie’. Door op die pagina enkele gegevens in te vullen, vinden bezoekers het adres en de websitelink van de eigen parochie. Op de parochiesite is vervolgens onder meer in het vieringenrooster te zien waar en wanneer er rond Allerheiligen en Allerzielen wordt gevierd. Met name voor kerkgangers die niet regelmatig naar de kerk komen, kan dit heel behulpzaam zijn.

Allerheiligen en Allerzielen

Allerheiligen is, evenals Allerzielen, geen officiële feestdag in Nederland. Maar het is wel een belangrijk hoogfeest binnen de katholieke kerk. Met de oproep ‘Vier Allerheiligen’ benadrukt de Rooms-Katholieke Kerk het belang om samen dit hoogfeest te vieren, waarin bekende en onbekende heiligen worden herdacht en geëerd. De dag na Allerheiligen is het Allerzielen; op deze dag bidt de Katholieke Kerk voor alle overledenen die nog niet bij God in de hemel zijn.

De site vier.nu biedt onder meer informatie over de verschillende vieringen en tradities rond deze hoogfeesten, evenals uitleg van belangrijke kernbegrippen. De site wordt regelmatig aangevuld met nieuw materiaal en steeds meer hoogfeesten krijgen in de loop van het jaar een plek. Ontdek het zelf en ga naar vier.nu.

Wat is vier.nu in een video van minder dan één minuut.

Op 11 november 2023 wordt de landelijke katholieke Doven Dag gehouden.

U kunt op bijgaande link klikken voor het programma https://bisdomgl.nl/wp-content/uploads/flyer-KDD.pdf

Afgelopen sjabbat werd Israël opgeschrikt door een ongekende golf van geweld. Wat een dag van vreugde had moeten worden, Simchat Tora, werd een dag van terreur. De Nederlandse bisschoppen laten de Joodse gemeenschap in ons land weten geschokt te zijn door deze gebeurtenissen.

‘Hierbij willen wij u als Joodse gemeenschap in Nederland een woord van bemoediging sturen, in het besef dat u in het bijzonder door dit alles zeer geraakt wordt. Zoals Paus Franciscus, zijn ook wij met u in gebed verbonden en bidden voor allen die slachtoffer zijn van terreur en angst’, schrijven de bisschoppen aan de Joodse gemeenschap. ‘Moge God duurzame vrede schenken aan allen.’

Een flinke schep erbovenop. Dat is wat paus Franciscus doet met zijn nieuwste brief over het klimaat: Laudate Deum. Volgens hem is er veel te weinig gebeurd sinds het verschijnen van zijn eerdere klimaatoproep Laudato Si’ in 2015. Hij roept op tot concreet handelen, te beginnen op de VN-klimaattop in Dubai. Jurijn Timon de Vos van de Laudato Si’ Alliantie NL: ‘Wat de paus zegt, is dat de mens verantwoordelijk is voor de klimaatcrisis. Bij de mens ligt dus het probleem, maar óók de oplossing.’

Tegen technische innovaties als stoplap

Volgens paus Franciscus is er geen ontkennen meer aan. De mens heeft de huidige klimaatcrisis veroorzaakt en verergerd. De paus is vooral kritisch op het zogenaamde ‘technocratisch paradigma’. Hiermee bedoelt hij het geloof in losse technologische innovaties, als oplossing voor de klimaatcrisis. In werkelijkheid helpen deze verbeteringen alleen de rijken en mensen met macht. Ondertussen lijden de meest kwetsbaren dagelijks onder de gevolgen van klimaatverandering. De Vos: ‘Dit is zoals we paus Franciscus kennen: hij neemt het op voor de zwakkeren en ontziet de machtigen niet.’

Gezamenlijke aanpak – nu het nog kan

Wat is dan wel de oplossing? Volgens Mgr. De Korte, bisschop van ’s-Hertogenbosch en bestuurslid van de alliantie, doet paus Franciscus een hartstochtelijke oproep aan de wereldgemeenschap: Maak gezamenlijk vaart en pak de klimaatcrisis versneld aan. ‘De paus spreekt als geestelijk en moreel leider. Dat komt tot uitdrukking in de titel van zijn brief, Laudate Deum (‘Prijst God’). God is de Schepper en eigenaar van deze wereld.’

Laudate Deum steekt hoog in en richt zich op de aanstaande VN-klimaattop in Dubai. Volgens de paus moet de COP28 een keerpunt worden: met afspraken die écht werken en die écht worden nagekomen én met sancties bij overtredingen. In tijden dat landen vaker kiezen voor hun eigen belang, breekt de paus ook een lans om samen op te treden. Alleen via internationale samenwerking valt een verergering van de klimaatcrisis te voorkomen.

Laudate Deum in Nederland

De komende tijd zal de Laudato Si’ Alliantie NL vol inzetten op de verspreiding van Laudate Deum. Als activeringsorganisatie deelt de alliantie deze boodschap onder een breed publiek: van de Vrije Universiteit tot het evenement Groengelovig tot het Bisdom Roermond.

Ook wordt samen met alliantieleden Socires en Vastenactie een webinar voorbereid. Dit webinar over Laudate Deum vindt plaats op 3 november om 14.00 uur. Aanmelden kan alvast op www.laudato-si.nl/laudate-deum. De Vos hoopt op veel belangstelling, ook van niet-katholieken: ‘In de geest van de brief geldt: iedereen is welkom!’. 

Laudato Si’ Alliantie NL werkt vanuit de milieu-encycliek Laudato Si’ van paus Franciscus. De alliantieleden dragen samen bij aan verduurzaming van de samenleving, met bijzonder oog voor kwetsbare mensen en natuur. In samenwerking met diverse christelijke partners verspreiden zij de boodschap en organiseren zij bezinnende activiteiten, zoals een cursus tot groen leider.

Woensdag 4 oktober, feestdag van de heilige Franciscus van Assisi, verschijnt ‘Laudate Deum’ (Prijs God). Deze apostolische exhortatie – pauselijke brief – van paus Franciscus is een vervolg op zijn encycliek Laudato Sí (Geprezen zijt Gij) van 2015. Tal van gebeurtenissen rond klimaat en sociale gerechtigheid vragen om aanvulling van Laudato Sí. De situatie is in acht jaar wereldwijd urgenter geworden dan bij de verschijning van Franciscus’ oproep in zijn ‘groene’ encycliek. ’De wereld waarin we leven is aan het instorten en nader misschien wel een breekpunt’, aldus de paus in Laudate Deum.    

Breekpunt

Paus Franciscus in zijn nieuwe brief aan de wereldgemeenschap:  ‘Acht jaar zijn verstreken sinds ik de encycliek Laudato Sí publiceerde. Toen ik met u allen, mijn broeders en zusters van onze lijdende planeet, mijn oprechte zorgen wilde delen over de zorg voor ons gemeenschappelijk huis. Maar met het verstrijken van de tijd heb ik me gerealiseerd dat onze antwoorden niet adequaat zijn geweest, terwijl de wereld waarin we leven aan het instorten is en misschien wel het breekpunt nadert. Naast deze mogelijkheid is het onbetwistbaar dat de impact van klimaatverandering het leven en de families van veel mensen in toenemende mate zal schaden. We zullen de gevolgen voelen op het gebied van gezondheidszorg, werkgelegenheid, toegang tot hulpbronnen, huisvesting, gedwongen migratie, enzovoort.’

De paus citeert in Laudate Deum ook Latijns-Amerikaanse bisschoppen die bij elkaar kwamen op de Synode over de Amazone: ‘Aanvallen op de natuur hebben gevolgen voor het leven van mensen’. En hij refereert aan Afrikaanse bisschoppen die stellen dat klimaatverandering niet langer een secundaire of ideologische kwestie is, maar een drama dat ons allen schaadt en ‘een tragisch en treffend voorbeeld van structurele zonde’ zichtbaar maakt. Het gevolg van een menselijke levensstijl op aarde met gebrek aan eerbied voor natuur en ecologie, Gods Schepping, waar de mens deel van is.  

Mondiaal samenwerken

In Nederland vraagt de bisschopreferent voor Kerk en Samenleving, mgr. dr. Gerard de Korte, hernieuwde aandacht voor de boodschap van Laudato Sí, nu uitgebreid in Laudate Deum. Reactie van mgr. De Korte op de pauselijke brief:

‘Paus Franciscus doet een hartstochtelijke oproep aan de wereldgemeenschap om vaart te maken en de klimaatcrisis versneld aan te pakken. De paus spreekt als geestelijk en moreel leider. In de titel van zijn exhortatie: Laudato Deum/Prijs God komt dat tot uitdrukking. Want de mens die de plaats van God wil innemen wordt de ergste vijand van zichzelf (LD 73). God is de Schepper en eigenaar van deze wereld.

Wij staan voor de opgave om mondiaal samen te werken en het algemeen belang en de toekomst van onze kinderen als uitgangspunt te nemen. Internationale afspraken moeten beter worden gecontroleerd. Het gebrek aan sanctiemechanismen toont de zwakheid van de huidige internationale politiek. De paus hoopt dat de komende klimaatconferentie van Dubai een positieve doorbraak kan bewerkstelligen (LD 54).’

Kijk voor meer informatie ook op Laudatodeum.va.

Lees hier Laudate Deum (onder meer Engelse vertaling). Aan de Nederlandse vertaling wordt gewerkt, houd voor meer informatie www.rkkerk.nl in de gaten.

Lees hier meer over de exhortatie Querida Amazonia (Geliefde Amazone).

Lees hier meer over de encycliek Laudato si’.

Tijdens mijn vakantie bij een vriend die is ingetreden bij de Dominicanen was ik een week te gast in het klooster in Brussel. Ik bezocht het Huis van de Europese Geschiedenis, een gratis museum in de nabijheid van de Europese instellingen. De tentoonstelling begon met de mythe uit de klassieke oudheid over het ontstaan van Europa. Europa, de dochter van een Phoenicische (Aziatische) koning, wordt door de Griekse god Zeus – die zich vermomd heeft als een witte stier –  ontvoerd en op zijn rug – westwaarts en door zee naar een nieuw land gebracht. Daar zet hij haar af en is Europa waar ze wezen moet: in Europa.

De tentoonstelling ging verder vooral over de moderne geschiedenis, laten we zeggen de Franse Revolutie en de revoluties die erop volgden, de industrialisatie, het ontstaan van de ideologieën van het nazisme en het stalinisme en de wereldoorlogen. Er was één item dat ging over het christendom. Het was een klein, oud en mooi beeld van een paus met een korte tekst die ik niet letterlijk kan weergeven. De Kerk werd er beschreven als een machtig instituut dat een grote invloed heeft gehad in Europa. Ik was wel erg benieuwd wat de Europese gemeenschap vindt dat die invloed is geweest. Het is opvallend dat er wordt gezegd dat er een grote invloed van de Kerk is uitgegaan, maar dat dat dan verder geheel onderbelicht blijft.

De Europese gemeenschap heeft er moeite mee zijn christelijke identiteit te verwoorden. Dat dat in onze tijd moeilijk is, snap ik, aangezien ook het Jodendom (Spanje, Middeleeuwen) en de Islam (Balkan, 16^e eeuw) een rol hebben gespeeld, en omdat de Islam wel eens in diskrediet wordt gebracht. Dat de (christelijke) geschiedenis in het verhaal van Europa wordt overgeslagen, maakt duidelijk dat het moeilijk is om objectief naar de geschiedenis te kijken. Ik ben ervan overtuigd dat het christendom óók veel goeds heeft gebracht. Dat had men best kunnen vertellen.

+ Ron van den Hout
bisschop van Groningen – Leeuwarden

Foto: Marlies Bosch