800 jaar kerststal van H. Franciscus, internationaal en intercultureel

Het bisdommagazine Spreek! is deze maand geïnspireerd door 800 jaar kerststaltraditie. In 1223 zorgde H. Franciscus van Assisi voor een radicale breuk in de beeldvorming van Jezus als Mensenzoon. Geen hoog verheven Christus Koning en rechterhand van God, zoals het gangbare beeld was in de kerk. Maar een eenvoudig mensenkind in een armoedige stal, omringd door liefhebbende vader en moeder, herders en dieren. Een kerststal special van het bisdomblad Spreek!

Franciscus organiseerde de eerste levende kerststal, gespeeld in een grot bij het Italiaanse Greccio. Hij introduceerde een aansprekend beeld van Christus dat in daaropvolgende eeuwen zou aanslaan bij talloze gelovigen en dat via de katholieke wereldkerk in alle landen en culturen bekendheid kreeg.

Het bisdommagazine is dit keer verrijkt met veel foto’s van multiculturele kerststallen van internationale herkomst. Van Russisch-Byzantijns tot Latijns-Amerikaans, Afrikaans en Aziatisch. 

Een opvallende plek is gereserveerd voor kleurrijke beeldfragmenten van een groot Kerstdiorama van meer dan 100 m2. In twintig jaar opgebouwd in het Friese Ferwerd. De kleine kerststal bij Bethlehem maakt er deel uit van een gigantisch natuurrijk oriëntaals landschap. Een ‘bijbels Palestina’ waarin tal van verhalen en legendes verbonden met Kerstmis en het leven van Jezus in prachtige landschapsscènes zijn uitgebeeld. 

Achtergrondartikelen belichten de betekenis van H. Franciscus, oa. door Willem Marie Speelman, directeur van het Franciscaans Studiecentrum. Franciscus als een radicale heilige met een boodschap van goede armoede, gedurfde vredesdialoog met een islamitische sultan, dierenliefde geïnspireerd door geloof in de mystieke broederschap van mens, dier en natuur in Gods Schepping. Bisschop Ron van den Hout belicht de theologische betekenis van de ezel voor verwachting van de Messias. Bisschop Gerard de Korte wijst op de recente brandbrief aan wereldleiders van Paus Franciscus, Laudate Deum, over de klimaatcrisis als grote bedreiging van Gods schepping en de armen in deze wereld. Rabbijn Tzvi Marx kijkt vooruit naar zijn lezing op 14 januari a.s. op de Dag van het Jodendom: de Hebreeuwse kijk van een Thorakenner op ‘lef’ (lev) om te komen tot radicale naastenliefde.

Hierbij een inkijkje in het bisdommagazine kerstspecial inkijkexemplaar

Actie: De kerstspecial van bisdomblad Spreek! is te bestellen  via de webshop van het bisdom Groningen-Leeuwarden. Schriftelijke versie zie bijgaande link. Bisdommagazine Spreek! Nr. 4 December 2023/ De Mensenzoon – Bisdom Groningen-Leeuwarden (bisdomgl.nl) Alleen portokosten € 4,50 worden in rekening gebracht.

Digitale versie t/m 31 januari gratis  te downloaden zie bijgaande link. Digitaal Bisdommagazine December Nr.4 2023/ De Mensenzoon – Bisdom Groningen-Leeuwarden (bisdomgl.nl)

In oktober schreef minister Robbert Dijkgraaf een brief aan de leerlingen van HAVO en VWO. Hij deed dit om hen te stimuleren een eigen keuze te maken en niet alleen te kijken naar de ‘hoogte’ van de opleiding. Ik weet niet of het eerder gebeurd is, dat een minister deze groep direct aanschrijft. Waarom deed hij dat?

We zijn geneigd om dat opleidingsniveau te kiezen dat we aankunnen en niet te laag in te zetten. Sommige ouders stimuleren hun kinderen ook in deze richting. Als je qua intelligentie VWO aan kunt, moet je niet de HAVO doen. Als je een universitaire studie aan kunt, ga je niet naar het HBO. Maar is dat altijd een juiste keuze?

Het is belangrijk dat je iets kiest dat bij je past. Sommige leerlingen zijn praktisch ingesteld en waarom zouden zij niet naar het (lager of middelbaar) beroepsonderwijs gaan. Bovendien schreeuwt onze samenleving om praktisch opgeleide mensen. Er is een groot te kort aan vaklui op tal van terreinen: bouwvakkers, loodgieters, automonteurs enz.. En er zijn te weinig leerkrachten en verplegenden. Het tekort wordt groter en is op dit moment eigenlijk al te groot. We kunnen niet allemaal journalist worden.

Iets dat bij je past? Dat is niet per se iets dat je leuk vindt. Als je alleen kijkt naar wat je leuk vindt, maak je misschien helemaal geen kans op een baan, kun je niet in je eigen levensonderhoud voorzien en lever je ook geen bijdrage aan de samenleving.

Er moet bij opleidings- en beroepskeuzen een gezond evenwicht mogelijk zijn tussen opleidingsniveau, maatschappelijke behoefte en persoonlijk interesse en voorkeur. Richt je niet alleen op het niveau, maar kijk breder en laat je breder informeren en adviseren.

Het basisonderwijs – als het goed functioneert – zou een basis moeten leggen zodat iedereen mee kan doen in de samenleving. Tot je 12^de moet algemene kennis worden aangebracht en de meest elementaire sociale ontwikkeling gestimuleerd worden. Na het basisonderwijs gaan interesses en mogelijkheden uit elkaar, al naar gelang de talenten die eenieder van God heeft ontvangen.

+ Ron van den Hout
bisschop van Groningen – Leeuwarden

Foto: Marlies Bosch

Afgelopen weekend ging het jaarlijkse tienerweekend weer van start. Tieners van het bisdom kwamen naar Onze Lieve Vrouw ter Nood in Heiloo om een weekend door te brengen in het klooster. Het aantal deelnemers overtrof de beste verwachtingen: maar liefst 40 deelnemers hadden zich aangemeld om mee te gaan! Met zo’n grote groep zou het vast een leuk weekend worden.

Het tienerweekend ging goed van start. Na een heerlijk avondeten en gezelligheid in de Engelenzaal moesten de tieners afscheid nemen van hun ouders waarna we gelijk begonnen met leuke spellen zoals Levend Tafelvoetbal. Simon, Parochie Heilig Kruis, vertelde: “alle activiteiten waren goed georganiseerd door de zusters”. Na al die spellen was het ook tijd voor de gebruikelijke lichtjesprocessie. Samen met de zusters liepen de tieners zingend en biddend met kaarsjes naar de bedevaartkapel waarna het tijd was om naar bed te gaan.

Paus Franciscus roept jongeren op een baken van hoop zijn. Hij spoort hen te kiezen “voor een levensstijl gebaseerd op de hoop.” Dit is te lezen in de boodschap van de paus voor de Wereldjongerendag op 26 november jl.: het Hoogfeest van Christus Koning.

In zijn boodschap “Laat de hoop u blij maken” (vgl. Romeinen 12, 12)  adviseert de paus jongeren om elke dag een woord van hoop te delen op hun sociale media. We worden  gelukkiger door de genade die God ons geeft met anderen te delen. “Op sociale media lijkt het altijd makkelijker om negatieve berichten te delen dan berichten die hoop geven. Dus mijn concrete suggestie is: probeer elke dag een woord van hoop met anderen te delen”, zegt de paus.

“Soms, als je ’s avonds uitgaat met vrienden, gebruik je je smartphone als zaklamp. Bij grote concerten bewegen duizenden van jullie deze moderne lichtjes op het ritme van de muziek; een indrukwekkend gezicht. ’s Nachts laat het licht ons de dingen op een nieuwe manier zien en zelfs in de duisternis straalt een bepaalde schoonheid. Zo is het met het licht van de hoop dat Christus is. Door Jezus’ verrijzenis wordt ons leven verlicht. Met Hem zien we alles in een nieuw licht.”

Paus Franciscus noemt in zijn boodschap de Wereldjongerendagen in Lissabon een ‘explosie’ van licht en vreugde. Daar kondigde hij ook het vervolg aan van de intercontinentale pelgrimstocht. In 2027 trekken de jongeren naar Seoul in Korea. Maar voor 2025 nodigt Franciscus de jongeren uit voor het Heilig Jaar in Rome, waar zij ook “pelgrims van hoop” zullen zijn.

“Pelgrims van hoop” is het motto voor dit Heilig Jaar 2025. De paus vertaalt dit in zijn boodschap voor de Wereldjongerendagen. Samen met jongeren wil hij het pad van hoop bewandelen. Lees hier meer over deze bedevaart.

“Hoop lijkt voor veel mensen afwezig”

Paus Franciscus: “We leven in een tijd waarin hoop voor velen, ook jongeren, afwezig lijkt. Veel van jullie leeftijdgenoten ervaren oorlogen, gewelddadige conflicten, pesterijen en andere ontberingen, in de greep van wanhoop, angst en depressie. Ze voelen zich alsof ze in een donkere gevangenis zitten, zonder het licht van de zon. Een dramatische uiting hiervan is het hoge zelfmoordcijfer onder jongeren in verschillende landen”, aldus de paus.

“Het risico bestaat dat we ten prooi vallen aan wanhoop en denken dat het zinloos is om goed te doen, omdat het door niemand gewaardeerd of erkend zou worden. We zeggen tegen onszelf, met Job: “Waar is dan mijn hoop? Wie zal mijn hoop zien?” (Job 17, 15).  Paus Franciscus benadrukt dat wij in zulke situaties een deel van Gods antwoord kunnen zijn en verwijst daarvoor onder meer naar het leven van heiligen zoals Maximiliaan Kolbe, de heilige Josephine Bakhita en de zalige Józef en Wiktoria Ulma en hun zeven zonen.

“Gebed bewaart en vernieuwt hoop.”

Hoop koesteren is het zout van ons dagelijks leven. “In de christelijke traditie van het Paastriduüm is Stille Zaterdag de dag van de hoop. Het ligt tussen Goede Vrijdag en Paaszondag: een soort niemandsland tussen de wanhoop van de discipelen bij de kruisiging van Jezus en hun vreugde op Paasmorgen na zijn Verrijzenis. Dat is waar nieuwe hoop geboren wordt. Op Stille Zaterdag herdenkt de Kerk in stilte Christus’ nederdaling ter helle”, aldus de paus. “God kijkt niet gewoon met medelijden toe naar onze doodservaringen of roept ons van verre toe. Hij treedt binnen in momenten dat we door een hel gaan, als een licht dat schijnt in de duisternis en deze overwint
(vgl. Johannes 1, 5).”

Volgens paus Franciscus is de christelijke hoop geen gemakkelijk optimisme of een ontkenning van zorgen en de dood, maar het is zekerheid, geworteld in geloof, dat God ons nooit verlaat. Het gebed is nodig om die hoop te voeden.

Paus Franciscus benadrukt het belang van blijven bidden. “Nadat de vlam van hoop in ons is ontstoken, zijn er momenten waarop deze dreigt te doven door de zorgen, angsten en druk van het dagelijks leven. Een vlam heeft zuurstof nodig om te  branden en uit te groeien tot een vreugdevuur van hoop. De zachte bries van de Heilige Geest voedt deze hoop”, zegt de paus. “Hoop wordt gevoed door gebed. Gebed bewaart en vernieuwt onze hoop.”

Jaarlijks viert de katholieke Kerk de Wereldjongerendag wereldwijd in al haar bisdommen. Sinds 2021 is dat op het Hoogfeest van Christus Koning eind november, de laatste zondag van het kerkelijk jaar.

Lees hier de complete boodschap van paus Franciscus voor de Wereldjongerendag 2023.

De slottekst van de 16e Algemene Gewone Vergadering van de bisschoppensynode ‘Voor een Synodale Kerk: communio, participatio, missio’ is nu beschikbaar in een Nederlandse vertaling. De vertaling wordt onder meer gebruikt bij het vervolgtraject van deze synode in voorbereiding op de bisschoppenvergadering die in oktober 2024 in Rome over hetzelfde thema zal worden gehouden.

De tekst is opgebouwd in drie delen. Het eerste deel schetst “Het gezicht van de synodale Kerk” en presenteert de theologische beginselen die de synodaliteit belichten en een basis geven. Het tweede deel met de titel “Allen leerlingen, allen missionarissen” gaat over iedereen die betrokken is bij het leven en de zending van de Kerk en hun relaties. Het derde deel heeft als titel “Banden smeden, gemeenschap opbouwen”. Hier gaat het over processen en een netwerk die de uitwisseling tussen de Kerken en de dialoog met de wereld mogelijk maken.

In ieder hoofdstuk van deze drie delen worden punten van overeenstemming, kwesties die behandeld moeten worden en voorstellen bij elkaar gezet. De punten van overeenstemming vormen de vaste punten waarop de reflectie zich kan richten. De kwesties die besproken moeten worden, zijn de punten waarvan het noodzakelijk wordt geacht deze theologisch, pastoraal en canoniek uit te diepen. De voorstellen geven de sporen aan die gevolgd moeten worden: sommige worden gesuggereerd, andere aanbevolen, weer andere met meer kracht en vastberadenheid verlangd.

Download hier de Nederlandse vertaling van de slottekst.

Foto: de Nederlandse deelnemer, mgr. Hoogenboom, in gesprek tijdens de synode.

In een korte verklaring sluiten de Nederlandse bisschoppen zich aan bij de woorden van paus Franciscus over de situatie in het Heilig Land: ‘In Gods naam, laat de wapens zwijgen.’ De hele verklaring, die op vrijdag 17 november werd gepubliceerd, luidt als volgt:

‘Op 7 oktober werd Israël opgeschrikt door een omvangrijke aanslag. In enkele dagen werden 1.400 mensen gedood of zijn in gijzeling genomen. Wij zijn nu vijf weken verder en door de aanhoudende strijd zijn duizenden mensen gedood. In Gaza is een trieste situatie ontstaan. Deze cyclus maakt de harten hard. In het land waar God in Christus onze wereld heeft aangeraakt, heerst bij velen angst en verdriet.

Niet alleen in het Heilig Land leidt wapengeweld tot grote onderlinge spanningen. Wij maken ons zorgen over een oplaaiend antisemitisme en over een afkeer van moslims in ons eigen land. Laten wij beseffen dat ieder mens een schepsel van God is en daarom met respect moet worden behandeld. De bescherming van de menselijke waardigheid en onderlinge solidariteit zijn altijd en ook nu ontzettend belangrijk.

Wij onderschrijven de woorden van paus Franciscus: “Ik blijf denken aan de ernstige situatie in Palestina en Israël, waar zoveel mensen het leven hebben verloren. In Gods Naam, laat de wapens zwijgen.” Alleen door dialoog kan een uitweg voor de grote problemen worden gevonden. Als bisschoppen van Nederland roepen wij onze gelovigen op tot een aanhoudend gebed tot verzoening en gerechtigheid voor Palestijnen en voor Joden.’

17 november 2023

De Rooms-Katholieke bisschoppen van Nederland

Afbeelding vredesduif: Pixabay.

Op zondag 3 december begint de Advent, de voorbereidingstijd naar het hoogfeest van Kerstmis. Op de website over de christelijke hoogfeesten, Vier.nu, staat dan Kerstmis centraal met speciale aandacht voor de kerststal, want het is precies 800 jaar geleden dat de eerste levende kerststal werd ingericht. 

Op 24 december 2023 is het precies 800 jaar geleden dat Franciscus van Assisi in het stadje Greccio in Italië een levende kerststal liet inrichten. Franciscus vond dat zijn tijdgenoten weinig oog en begrip hadden voor de menselijke kant van het kerstverhaal. Daarom besloot hij het zichtbaar te maken. Midden in de bossen van Greccio creëerde hij een stal met een kribbe, een ezel en een os. Deze eerste levende kerststal was de opmaat voor een traditie die nog altijd actueel is. Op tal van plekken – thuis, op school, in de kerk en op straat – wordt de geboorte van Christus uitgebeeld met de kerststal.

Welkom bij de viering

Vier.nu roept mensen ook op het hoogfeest mee te vieren in de eigen plaatselijke kerk. De site helpt om de website van de dichtstbijzijnde parochie te vinden. In het vieringenrooster van de parochies is te zien waar en wanneer men Kerstmis mee kan vieren. Daarnaast biedt Vier.nu andere inspirerende en informatieve links en downloads voor en over het vieren van Kerstmis. Zo is er voor kinderen een kleurplaat en een kerststal die ze zelf in elkaar kunnen knutselen, er is een link naar het kerstevangelie en naar een brief die paus Franciscus schreef over de kerststal en nog veel meer.

Kijk voor meer informatie op Vier.nu en doe mee: Vier Kerstmis, niet alleen thuis, maar ook samen in de kerk!

Kijk hier de video met uitleg over Vier.nu in minder dan 1 minuut.

Foto boven: katholiekleven.nl/voor parochies, foto onder: Wim Koopman, kerststal in Greccio.

Deze maand (november 2023) verscheen een herdruk van de Catechismus van de Katholieke Kerk. Een geactualiseerde samenvatting van het Katholieke geloof  die richting geeft aan het geloof van alle katholieken in de eredienst en in het dagelijks leven. Het betreft een heruitgave van de oorspronkelijke versie uit de jaren ’90 vorige eeuw, inclusief bijhorend Compendium.

De Catechismus (letterlijk: ‘onderrichting’) geeft uitleg en achtergronden van het Katholieke geloof en christelijk leven. De geloofspunten worden kort en toegankelijk beschreven, zoals de geloofsbelijdenis, viering van Sacramenten, de moraal en sociale leer van de kerk, en het gebed. Onderbouwing vanuit bronnen als de Bijbel,  christelijke schrijvers, pauselijke Concilies en het Leergezag geven meer inzicht. Trefwoorden en onderlinge verwijzingen in de Catechismus laten zien dat het geloof een samenhangend geheel is.

Paus Franciscus:

 “De Catechismus van de Katholieke Kerk is een belangrijk document dat leert hoe we ons leven volgens de wil van God kunnen leiden.”

Compendium

Het Compendium is een samenvatting van de Nederlandstalige uitgave van de Catechismus. In een bondige vraag-en-antwoordvorm bevat dit alle wezenlijke elementen van de Catechismus: een soort vademecum voor gelovigen en niet-gelovigen die in kort bestek inzicht geeft in het katholieke geloof. In een bijlage zijn algemene gebeden en formules van de katholieke leer gebundeld.

Auteurs van heruitgave

De Catechismus is indertijd samengesteld door een commissie van twaalf kardinalen en bisschoppen, ingesteld door paus Johannes Paulus II in 1986 onder voorzitterschap van Joseph Ratzinger, de latere paus Benedictus XVI. De catechismus commissie is toen bijgestaan door zeven diocesane bisschoppen als deskundigen op het gebied van theologie en catechese.  

De Nederlandse versie van de  Catechismus en het Compendium zijn een uitgave van Kokboekencentrum. De Catechismus is ook beschikbaar als e-book: prijs: € 44,99; als e-book € 29,99. Het Compendium  is alleen als paperback uitgegeven: prijs € 20,-

Voor bestelinformatie, zie de website van de uitgever:

Catechismus.

Compendium.

Op woensdag 4 oktober, de feestdag van de heilige Franciscus van Assisi, verscheen Laudate Deum (Prijs God), een apostolische exhortatie (pauselijke brief) van paus Franciscus. De brief is een actueel vervolg op zijn oproep in 2015 aan de mensheid voor behoud van de aarde en natuur in zijn encycliek Laudato si’ (Geprezen zijt Gij). De nieuwe pauselijke brief voor de wereld -Laudate Deum- is nu ook in Nederlandse vertaling beschikbaar. Evenals Laudato si’ is deze vertaling door de bisschopreferent voor Kerk en Samenleving, mgr. Gerard de Korte, geautoriseerd namens de Nederlandse bisschoppen.

De paus schrijft dat veel gebeurtenissen in de wereld sinds de verschijning van Laudato si’ rond klimaat en sociale gerechtigheid om een aanvulling vragen. De situatie is door klimaatverandering nog urgenter dan acht jaar geleden toen hij met zijn ‘groene’ encycliek kwam als oproep aan de wereld. Toen ging het niet alleen om klimaatverandering, maar  ook over de consequenties hiervan voor kwetsbare en arme mensen die wereldwijd worden getroffen.

Mgr. dr. Gerard de Korte vraagt aandacht voor de boodschap die wordt uitgedragen in Laudato si’ en nu geactualiseerd in Laudate Deum. Vooruitblikkend op  mondiale klimaatconferentie in Dubai, vanaf 30 november a.s., zegt de bisschop:  

          ‘Wij staan voor de opgave om wereldwijd samen te werken met het algemeen belang en de toekomst van onze kinderen als uitgangspunt. Internationale afspraken moeten beter worden gecontroleerd. Het gebrek aan sanctiemechanismen toont de zwakheid van de huidige internationale politiek. De paus hoopt dat de komende klimaatconferentie van Dubai een positieve doorbraak kan bewerkstelligen(LD 54).’

Opening Laudato Si’-Instituut

Bisschop De Korte is vrijdag 1 december a.s. aanwezig bij de opening van het Laudato Si’-Instituut aan de Radboud Universiteit. Het nieuwe instituut onderzoekt inzichten over het klimaat met het christelijk oog voor rentmeesterschap, solidariteit en gelijkwaardigheid. Voor de Radboud Universiteit hebben deze thema’s van oudsher speciale betekenis.

Tijdens de opening spreken onder meer de nieuwe rector magnificus José Sanders en mgr. De Korte. Als bisschop van ’s-Hertogenbosch is de bisschop niet alleen betrokken bij de Radboud Universiteit, maar hij is ook voorzitter van de Laudato Si’ Alliantie NL. De alliantie zet zich in voor een samenleving waarin duurzaamheid ambities samengaan met zorg voor de meest kwetsbaren.

• Lees hier de geautoriseerde vertaling van Laudate Deum
• Lees hier meer over de encycliek Laudato si’.
• Lees op de site van de Laudato Si’Alliantie meer over de opening van het Laudato Si’-Instituut.

Foto: Ramon Mangold

De Belgische TV-documentairereeks ‘Godvergeten’ over misbruik binnen de Katholieke Kerk aldaar roept sinds de uitzending in september van dit jaar veel reacties op, zowel in België als ook in Nederland. Het KRO-NCRV programma Kruispunt besteedt hier op zondagavond 12 november a.s. aandacht aan. Dit als vooruitblik op uitzending in Nederland van de Belgische TV-documentaire vanaf 9 januari a.s. Online is deze via NPO Start al eerder te zien.

In een reactie op de uitzendingen in België hebben de Nederlandse bisschoppen en hoge oversten een verklaring uitgegeven waarin zij medeleven tonen met de slachtoffers van misbruik en terugblikken op het Deetman-onderzoek naar seksueel misbruik binnen de Nederlandse Katholieke Kerk en de maatregelen die genomen zijn ter voorkoming van seksueel misbruik. Zie voor meer informatie: https://www.rkkerk.nl/godvergeten-oproep-van-bisschoppen-en-hogere-oversten/

Meer informatie over het landelijk R.K. Meldpunt voor Grensoverschrijdend Gedrag en overige preventiemaatregelen van de katholieke kerk, zie:

• https://meldpuntgrensoverschrijdendgedragrkk.nl/
• www.rkkerk.nl/preventiebeleid