Ter afsluiting van de tweede zitting van de 16e algemene Bisschoppensynode ‘Voor een synodale Kerk: communio, participatio, missio’ is zaterdag 26 oktober 2024 het slotdocument gepresenteerd. Het document is met uiteenlopende meerderheden voor alle paragrafen door de stemgerechtigde deelnemers goedgekeurd, waaronder mgr. Hoogenboom uit Nederland.  Paus Franciscus kondigde aan dat hij geen apostolische exhortatie gaat schrijven na de synode. Hij noemt het slotdocument ‘een geschenk aan het volk van God’.

“Er zijn al zeer concrete aanwijzingen in het document die een leidraad kunnen zijn voor de missie van de Kerken, in hun specifieke continenten en contexten”, legde de paus uit, waarbij hij het vertrouwen uitsprak dat de gedeelde ervaring zal inspireren tot “concrete acties die Gods volk dienen”.

In zijn toespraak tot de synodevergadering benadrukte paus Franciscus hoe het slotdocument, dat geschreven is tijdens de tweede zitting van de synode over synodaliteit die 2 oktober jl. begon,  na een proces van luisteren en dialoog de vrucht is van meer dan drie jaar luisteren naar het volk van God. “Het openbaart een gedeelde weg voorwaarts naar een “synodale Kerk” die het evangelie belichaamt: niet alleen door woorden, maar door elke handeling en interactie.”

De zestiende vergadering van de synode is zondag 27 oktober officieel afgesloten met de viering van de Heilige Mis in de Sint-Pietersbasiliek onder leiding van de paus Franciscus (zie foto: bisschoppen op weg naar de slotviering).

Drievoudig geschenk

De paus beschreef het slotdocument als ‘een geschenk met meerdere dimensies’: zowel een leidraad voor de Kerk alsook een symbool van eenheid en gedeelde missie. Ten eerste benadrukte hij zijn vertrouwen in de bisschoppen, waarbij hij de waarde onderstreepte van de aanwezigheid van elke bisschop bij het vormgeven van deze synodale reis.

“Voor mij als bisschop van Rome was ik me ervan bewust dat ik u allen nodig had, toen ik de Kerk van God in de synode bijeenriep: bisschoppen en getuigen van de synodale reis. Dank u wel!” Paus Franciscus erkende zijn rol als luisteraar en herinnerde zichzelf – en elke bisschop – eraan, dat “ook de bisschop van Rome moet oefenen in het luisteren, om te reageren op het Woord dat elke dag tegen hem zegt: ‘Bevestig uw broeders en zusters… Weid mijn schapen.”

Dit luisteren is volgens de paus essentieel voor het cultiveren van harmonie binnen de Kerk, “een harmonie die de heilige Basilius en het Tweede Vaticaans Concilie voor ogen hadden. Gods genade fluistert woorden van liefde in het hart van elke persoon. Het is aan de Kerk om de stem van dit gefluister te versterken, zonder het te hinderen; door deuren te openen in plaats van muren op te trekken.”  Paus Franciscus nodigt heel de Kerk uit om haar missie te beleven met openheid, vreugde en vertrouwen in Gods barmhartigheid.

Getuigen van vrede in een gebroken wereld

De paus benadrukte verder de rol van de Kerk als vredestichter in een gebroken wereld: “In onze tijd die wordt gekenmerkt door oorlogen, moeten we getuigen zijn van vrede, zelfs door te leren hoe we onze verschillen in gemoedelijkheid kunnen beleven.”

Hij erkende de uiteenlopende ervaringen van bisschoppen uit regio’s die getekend zijn door geweld, armoede en lijden, en moedigde iedereen aan om actief vrede op te bouwen door te luisteren en verzoening te zoeken.

Een Kerk die de Geest ademt

De Heilige Geest, zo herinnerde de paus eraan, is de verenigende kracht van de Kerk in alle culturen, uitdagingen en hoop. Hij bedankte de vergadering voor hun deelname en moedigde alle synodedeelnemers aan om de gaven van de Geest de wereld in te dragen als een Kerk die luistert, bidt en handelt met nederigheid. “De Heilige Geest roept en ondersteunt ons bij dit leren, dat we moeten begrijpen als een proces van bekering”, zei hij, eraan toevoegend dat de synodale reis “geen eindpunt is, maar een continu proces van bekering.”

Tot slot citeerde de Heilige Vader de mystica Madeleine Delbrêl: “Er zijn plaatsen waar de Geest ademt, maar er is slechts één Geest die op alle plaatsen ademt.”

Reactie mgr. Hoogenboom, synodedeelnemer namens de Nederlandse katholieke kerk

De Nederlandse afgevaardigde naar de synode, mgr.  Th.C.M. Hoogenboom (foto: tweede van rechts), herkent in het slotdocument de weerslag van ‘gesprekken in de Geest’ die de afgelopen vier weken in de synode-aula zijn gevoerd en waaraan hij intensief heeft mogen deelnemen. Hij heeft zijn ervaringen gedeeld in de Landelijke Werkgroep Synodaliteit en voor het brede publiek in twee persoonlijke verslagen op de website rkkerk.nl:

• Synodebericht: Van vragen naar het ‘wat?’ naar vragen over het ‘hoe? waar? en wanneer?’ 23 oktober 2024
• Synodebericht: ‘Samen op weg als vrienden van de verrezen Heer’ 16 oktober 2024

Mgr. Hoogenboom wijst erop dat het slotdocument op diverse terreinen betreffende het sacramentele leven, het pastoraat en het bestuur in een synodale missionaire Kerk veel aanbevelingen doet, die praktische uitwerking en/of precisering behoeven. Verder stelt hij vast dat – anders dan in het synthesedocument dat in oktober 2023 na de eerste synodezitting is gepubliceerd – ook de ouderen en verschillende generaties op enkele plaatsen in het slotdocument worden genoemd. Tijdens de synode heeft mgr. Hoogenboom hier met nadruk aandacht voor gevraagd, omdat veel landen – en niet alleen in West-Europa – te maken hebben met een vergrijzende katholieke kerk. Verder is tijdens de pontificale slotviering in de Sint-Pietersbasiliek bij de voorbeden ondermeer expliciet gebeden voor hen die werken van barmhartigheid verrichten. Ook voor dat punt heeft de Nederlandse synodevader herhaaldelijk aandacht gevraagd.

25 keer het woord ‘bekering’

Afsluitende reactie van mgr. Hoogenboom: “Het slotdocument van de synode bevat 25 keer het woord ‘bekering’. Dat is een herhaalde en dringende uitnodiging aan alle leden van het Volk Gods, om zich telkens te bekeren tot Christus en zijn Evangelie wat immers de noodzakelijke voorwaarde is om een geloofwaardige synodale en missionaire Kerk te zijn. Tegen deze achtergrond is veelzeggend dat paus Franciscus juist tijdens de tweede synodezitting dit najaar zijn Encycliek ‘Dilexit nos’ over de menselijke en goddelijke liefde van het Heilig Hart van Jezus publiceerde. Hij spreekt daarin bij nr. 183 over de ‘bekering van het hart’ als ons antwoord op de liefde van het Heilig Hart van Jezus dat ons leert op onze beurt lief te hebben. Ik vond het een voorrecht om aan beide zittingen van de synode deel te nemen en er getuige van te zijn hoe diverse vruchten van de ‘gesprekken in de geest’ hier groeiden en rijpten. Het slotdocument zal door de Nederlandse Bisschoppenconferentie, andere geledingen van de Nederlandse Katholieke Kerk en hopelijk door vele lekengelovigen, religieuzen, priesters en diakens in de parochies verder worden bestudeerd.”

Download hier het slotdocument in het Italiaans, andere talen komen later beschikbaar.   Dit bericht is deels overgenomen van vaticannews.va. 

Foto’s: mgr. Hoogenboom.

Onderste twee foto’s:

In zijn preek noemde paus Franciscus het zeer recent gerestaureerde baldakijn van Bernini boven het graf van Petrus ‘een teken van liefde en eenheid van de kerk.’

.

In een videoreeks op katholiekleven.nl en vier.nu bespreken de (hulp)bisschoppen het thema hoop, gekoppeld aan het kerkelijk jaar en de hoogfeesten. Mgr. De Korte,  bisschop van ’s-Hertogenbosch, vertelt in een deze aflevering over het hoogfeest van Allerzielen dat gevierd wordt op 2 november.

“Allerzielen heeft iets verdrietigs in die zin dat mensen opnieuw geconfronteerd worden met het overlijden van hun dierbare”, zegt de bisschop. Maar hij vult aan: “Als er iets te maken heeft met hoop is het wel het feest van Allerzielen. Wij bidden voor onze dierbaren die gestorven zijn in de hoop dat ze bij God zijn thuisgekomen.”

Christus ontmoeten als we sterven

Het gesprek met de bisschop is opgenomen op Begraafplaats Orthen in ‘s-Hertogenbosch. Op deze begraafplaats worden de overleden bisschoppen van ’s-Hertogenbosch begraven in een crypte onder de kapel. “We mogen erop hopen Christus te ontmoeten als we sterven”, zegt de bisschop.

Deze videoserie sluit aan bij het thema voor Jubeljaar 2025, Pelgrims van Hoop. In elke video wordt daarom de “Pelgrims van hoop-kaars” aangestoken met een gebedsintentie. Dat doet ook bisschop De Korte. Hij steekt de kaars aan voor alle gelovigen die gestorven zijn in het afgelopen jaar en voor alle dierbaren die met Allerzielen herdacht worden.

Kijk de video op vier.nu!

Allerzielenuitzending over mgr. Smeets bij KRO-NCRV

In de week voor Allerzielen 2024 staat KRO-NCRV dagelijks stil bij mensen die overleden zijn in het programma ‘Voor wie steek jij een kaarsje op?’. Van maandag 28 oktober tot en met vrijdag 1 november haalt Anita Witzier met mensen herinneringen op aan een overleden dierbare.

In de uitzending van woensdag 30 oktober gaat het over de afgelopen jaar overleden oud-bisschop Harrie Smeets van Roermond. Mantelzorger Helene van Erve en pastoor Anu Antony van Tegelen vertellen hoe zij de ziekte en het overlijden van mgr. Smeets hebben ervaren.

‘Voor wie steek jij een kaarsje op?’ is van maandag 28 oktober tot en met vrijdag 1 november iedere werkdag te zien om 19:40 uur en op zaterdag 2 november om 20:35 uur bij KRO-NCRV op NPO 2. Ook in andere programma’s van KRO-NCRV wordt stilgestaan bij Allerzielen.

Kijk alle uitzendingen in de serie ‘Voor wie steek jij een kaarsje op?’ hier terug.

Ga naar vier.nu voor meer informatie over Allerheiligen en Allerzielen!

Tijdens de Katholieke Jongerendag (KJD) op 2 november a.s. lanceert JongKatholiek, de jongerenafdeling van de Rooms-Katholieke Kerk in Nederland, een app voor katholieke jongeren. De app is ontwikkeld door en voor jongeren. Het biedt een makkelijk platform waarop alle activiteiten en evenementen voor de doelgroep zijn terug te vinden.

Bij katholieke jongeren is behoefte aan een centrale plek met overzicht van voor hen relevante kerkelijke activiteiten. De landelijke app van JongKatholiek voorziet daarin en is een handig hulpmiddel voor jongeren die zich betrokken voelen bij de katholieke gemeenschap. Een overzicht op één platform maakt het makkelijker op de hoogte te blijven en deel te nemen aan activiteiten.

Lancering tijdens KJD 2024

De app is ontwikkeld onder leiding van de jonge app-bouwer Marco van ’t Klooster van het bedrijf Kerk en IT. Zaklina Melis, projectleider van JongKatholiek: ‘We kijken uit naar lancering van de app op 2 november 2024, tijdens de Katholieke Jongerendag. Ter ondersteuning lanceren we een uitgebreide social mediacampagne , om jongeren op een frisse en moderne manier te betrekken en te enthousiasmeren.’

Houd voor meer informatie www.katholink.app in de gaten. Let op: registreren kan pas vanaf 2 november a.s.!

Kijk de video via bijgaande link voor een eerste indruk: https://www.rkkerk.nl/wp-content/uploads/2024/10/Outro-example-katholink.mp4?_=1

Donderdag 24 oktober publiceerde paus Franciscus een encycliek over het Heilig Hart van Jezus in een wereld  “die haar hart lijkt te hebben verloren”. Met de titel “Dilexit nos” (Hij heeft ons liefgehad) is dit de vierde rondzendbrief van paus Franciscus die verschijnt op een moment van wereldwijde uitdagingen.

‘De wereld van vandaag is getekend door oorlog, sociale en economische onevenwichtigheden, ongebreideld consumentisme en technologieën die de menselijke natuur dreigen te ondermijnen’, zo schetst de website Vaticannews.va de context van de pauselijke boodschap. Met zijn encycliek roept de paus op tot verandering van perspectief. Hij spoort de mensheid aan om het meest essentiële te herontdekken: het hart.

Resoneren met de wereld

De volledige titel luidt  ‘’Dilexit Nos – Encycliek over de menselijke en goddelijke liefde van het Hart van Jezus Christus”. Zijn voornemen voor de encycliek kondigde de paus aan tijdens zijn algemene audiëntie op 5 juni jl. op het Sint-Pietersplein: de maand die traditioneel gewijd is aan het Heilig Hart.

De paus sprak daarbij de hoop uit ‘… dat de tekst uitnodigt tot reflectie op aspecten van de liefde van de Heer die het pad van kerkelijke vernieuwing verlichten en die zinvol resoneren met “een wereld die haar hart lijkt te hebben verloren”.’

Verschijningen van 1673

De uitgave van de encycliek valt samen met vieringen ter herdenking van de 350ste verjaardag van de eerste verschijning van het Heilig Hart van Jezus aan de heilige Margaretha Maria Alacoque in 1673. Op 27 december dat jaar verscheen Jezus aan de jonge 26-jarige Franse non en vertrouwde haar de missie toe om Zijn liefde te verspreiden, in het bijzonder naar de zondaars. De verschijningen vonden plaats in het klooster van Paray-le-Monial in Bourgondië en duurden 17 jaar. Christus toonde Zijn hart omringd door vlammen en omringd door een kroon van doornen – als symbool van de wonden die door de menselijke zonde waren toegebracht.

Vierde encycliek

Dilexit nos is de vierde encycliek van paus Franciscus na Lumen fidei (29 juni 2013) die hij schreef in samenwerking met Benedictus XVI;  Laudato si’ (24 mei 2015) over de milieucrisis en de noodzaak van zorg voor de schepping en de encycliek Fratelli tutti (3 oktober 2020) die oproept tot wereldwijde broederschap en sociale vriendschap in een wereld verscheurd door een pandemie en conflicten waaronder oorlogen die in naam van God worden uitgevochten.

Lees hier Delixit nos in Engelse vertaling (aan een Nederlandse vertaling wordt gewerkt).

Dit bericht is een ingekorte versie van de aankondiging op Vaticannews.va.

Afbeelding beeld Heilig Hart van Jezus: Pixabay.

Mgr. Th.C.M. Hoogenboom, hulpbisschop van het aartsbisdom Utrecht, neemt in oktober namens de Nederlandse RK kerk deel aan de tweede zitting van de bisschoppensynode in Rome ‘Voor een synodale Kerk: communio, participatio, missio.’ Een synode waar ook vrouwen en lekengelovigen aan tafel zitten. In een tussenrapportage deelt hij zijn persoonlijke notities en ervaringen. Actuele thema’s in de wereldkerk passeren de revue. Studiegroepen gaan de komende jaren daar over rapporteren is de bedoeling. Het werkdocument van de synodegangers, het zgn. Instrumentum Laboris, werkt toe naar een slotdocument dat de paus na afloop van de synode vaststelt. Tot teleurstelling van met name Nederlandse media is het thema diakenwijding van vrouwen door de paus vooruitgeschoven. Landelijke en continentale bisschoppenconferenties krijgen misschien meer ruimte voor beleidsbeslissingen, zodat meer rekening wordt gehouden met de diversiteit van de katholieke wereldkerk. Hieronder de persoonlijke reflecties van mgr. Hoogenboom.  

Verslag mgr. Hoogenboom

foto boven: de werkgroep met leden uit Canada, Afrika, Ierland, India, Sri Lanka, de Filipijnen, Australië, Colombia en Nederland.

Bisschop Van den Hout blikt terug en kijkt vooruit in het oktobernummer van Spreek!, het kwartaalmagazine van het bisdom Groningen-Leeuwarden. Paus Franciscus stuurt met de bisschoppelijke synode te Rome aan op meer zeggenschap van onderen op in de katholieke kerk vermoedt hij: ‘misschien betekent dat een grotere rol voor de nationale en continentale bisschoppenconferenties.’ Of deze synode ook conclusies trekt over het leergezag van de katholieke kerk is echter de vraag. Studiegroepen over diverse discussiethema’s, zoals vrouwen en het priesterschap, zijn tijdens deze synode ingesteld en gaan de komende jaren rapporteren. De synode bepaalt zo opnieuw de werkwijze en agenda van de katholieke wereldkerk. Bij de paus bespeurt Van den Hout een andere theologisch geïnspireerde kerkvisie: ‘meer vanuit  de Geest die breed leeft in de geloofsgemeenschap,  dan vanuit  openbaring van de Heilige Schrift’.  De oud-bisschop van Groningen-Leeuwarden vertelt verder over zijn eerste indrukken en warme ontvangst in zijn nieuwe bisdom in Limburg.

De voorlopige plaatsvervanger van de bisschop in Groningen-Leeuwarden, diocesaan administrator Peter Wellen, presenteert zich met het thema ‘Vertrouwen’. Hij is begin september door het kathedraal kapittel van het bisdom opnieuw in deze functie benoemd na het vertrek van de bisschop. 

Priesterstudent Alex van den Hende is onlangs in Rome tot diaken gewijd, onder toeziend oog van de wereldkerk en een delegatie pastores uit Noord-Nederland.

Spreek! biedt verder een kleurrijk verslag van de jongerenreis uit het noorden na het bezoek van Paus Franciscus aan België. Een bustocht waarbij men ook de eigen oud-bisschop in Roermond bezocht voor viering en overnachting.

Gevangenispastor Marian Boersen vertelt over pastoraat onder gedetineerden in Veenhuizen.  Verder een selectie van berichten uit parochiebladen in de nieuwe rubriek Hart van de Kerk.

Het kwartaalmagazine Spreek! is verkrijgbaar bij het bisdom via onze webshop, zie bijgaande link:
https://bisdomgl.nl/product/bisdommagazine-spreek-nr-3-oktober-2024-een-nieuw-begin/
Een jaarabonnement kost 15 euro, incl. portokosten.

Mgr. mr. drs. Th.C.M. Hoogenboom neemt deel aan de tweede zitting van de 16e gewone algemene Bisschoppensynode ‘Voor een synodale Kerk: communio, participatio, missio.’ Halverwege het synodetraject deelt hij in een aantal persoonlijke notities en foto’s zijn ervaringen tot nu toe. U leest zijn verslag hieronder:

Anderhalve dag vakantie!

Het is nu zaterdagmiddag 12 oktober en de leden van de synode hebben na een intensieve week van ‘gesprekken in de Geest’ een middagje vrij! De synodekalender spreekt zelfs van ‘vakantie’ op zaterdagmiddag en zondag … Toen de voorzitter van het synodesecretariaat kardinaal Grech vanmorgen in de synode-aula (genoemd naar de heilige paus Paulus VI) aankondigde dat we zelfs een kwartiertje eerder zouden stoppen, juichten de synodeleden als schoolkinderen zo uitgelaten.

De synode wordt gevierd

Ik ben nu ruim twee weken in Rome, maar ik heb het gevoel dat ik hier al een half jaar ben. Op zondag 29 september begon de tweede zitting van de 16^e gewone algemene Bisschoppensynode ‘Voor een synodale Kerk: communio, participatio, missio’ met een openingsmis op het Sint Pietersplein. En dat laatste is veelzeggend, want de synode wordt immers gevierd, is heilige liturgie met als hoofdrolspeler de Heilige Geest. De voorzitter van het Synodesecretariaat, kardinaal Grech, noemde de aula die is genoemd naar de heilige paus Paulus VI heilige grond, waar de synodeleden uit eerbied als het ware hun schoenen moeten uittrekken om te luisteren naar de ingevingen van de Heilige Geest en naar elkaar. “Maria is de Maagd die luistert,” schreef de heilige paus Paulus VI in zijn apostolische exhortatie ‘Marialis cultus’ uit 1974 (nr. 17). De Maria-icoon die de aula van de synode siert, herinnert ons aan de ‘Madonna Synodale’ die ons voorgaat in het spreken met en luisteren naar God en elkaar in kracht van de Heilige Geest.

Een tweedaagse retraite in Vaticaanstad

De tweede zitting van de synode begon net zoals vorig jaar met twee dagen van inkeer en bezinning onder leiding van Father Timothy Radcliffe OP, de voormalige magister-generaal van de Orde van de Predikheren (oftewel Dominicanen), die in zijn witte pij zeer opvalt temidden van de deelnemers aan de synode. Overigens werd vorige week bekend dat paus Franciscus op 8 december aanstaande ook pater Radcliffe kardinaal zal creëren. Toen ik hem daarover sprak en hem feliciteerde, zei pater Radcliffe dat zijn medebroeders er wel voor zorgen dat hij niet naast zijn schoenen zal gaan lopen. Met zijn typisch Engelse gevoel voor humor zei hij: “Mijn medebroeders maken grappen over mij en vragen of ik als kardinaalrode sokken zal gaan dragen…”

De inleidingen van pater Radcliffe waren telkens weer zeer het beluisteren waard, met name vanwege zijn werkwijze: uitgaande van een tekst uit het Evangelie volgens Johannes nam hij zijn gehoor mee in een boeiend verhaal waarin diepe gedachten werden afgewisseld met een schat aan persoonlijke belevenissen met een niet zelden anekdotisch karakter.

Op de eerste dag gaf pater Radcliffe een inleiding onder de titel: ‘Opstanding: zoeken in het duister’. Pater Radcliffe nodigde ons uit om te gaan staan in de bijbelse sandalen van Maria Magdalena, van de apostel Petrus en de apostel Johannes die alle drie op zoek gaan naar Jezus die zij zo liefhadden. En dan zegt pater Radcliffe: “Ieder zoekt op zijn eigen manier naar de Heer; ieder heeft zijn eigen manier van liefhebben en ieder zijn eigen leegte. Elk van deze zoekers heeft zijn eigen rol in de dageraad van hoop. Er is geen rivaliteit. Hun wederzijdse afhankelijkheid belichaamt het hart van de synodaliteit. Ieder van ons kan zich met minstens één van hen identificeren. Wie ben jij?” Met deze indringende vraag zette pater Radcliffe mij en naar ik weet veel andere synodedeelnemers zeker aan het denken. (Foto: tijdens een van de meditaties).

Een vreugdevol weerzien; de synodale reünie

Heel veel synodeleden die ik vorig jaar tijdens de eerste zitting van de synode binnen en buiten de synode-aula heb leren kennen, mocht ik in hartelijke ontmoetingen terugzien. Velen vertelden mij dat zij in november vorig jaar terugkomend in Nigeria, Indonesië, Canada, België, Zuid-Afrika of waar dan ook hebben getracht om met veel enthousiasme het spreekwoordelijke synodale vuur aan te steken, aan te wakkeren. Veel tijd was er niet, maar zoals in de Katholieke Kerk in Nederland het synodaal proces op nogal wat plaatsen kleinere of grotere stappen maakte, zo gebeurde dat wereldwijd ook. Als ik vertelde over onze Landelijke Werkgroep Synodaliteit en wat die werkgroep in de afgelopen maanden heeft gedaan (ik denk aan de publicatie van de handleiding voor het ‘gesprek in de Geest’), vond ik vaak een aandachtig gehoor.

“Ik noem u geen dienaars meer … maar u heb Ik vrienden genoemd” (Joh. 15, 15).

Als ik nadenk over een rode draad die ik in de afgelopen twee weken heb ontdekt in het synodaal samenzijn rond paus Franciscus (hij is bij veel zittingen persoonlijk aanwezig), dan komt mij het Bijbelse beeld van de vriendschap voor ogen, waarvan ik denk dat het raakt aan het wezen van een synodale missionaire Kerk. Jezus zegt tot zijn leerlingen: “Ik noem u geen dienaars meer … maar u heb Ik vrienden genoemd” (Joh. 15, 15). Hij roept ons op tot vriendschap met Hem en met elkaar. De synodale Kerk als gemeenschap van gedoopten rond de verrezen Heer is zo beschouwd een oefenplaats voor groei in geestelijke vriendschap met de Heer en daarmee met elkaar. In een synodale missionaire Kerk gaat het om het weven en cultiveren van banden van vriendschap met de Heer en met elkaar. Het Instrumentum Laboris (het werkdocument dat de leidraad is voor de synodale gesprekken) maakt het duidelijk met een prachtig beeld: “De heilige Augustinus beschrijft het christelijke leven als een gezamenlijke pelgrimstocht, als een samen op weg gaan naar God toe, niet met onze voeten, maar met genegenheid” (Instrumentum Laboris, inleiding). (Foto: mgr. Hoogenboom met zijn werkgroep).

Wat ik steeds zo opmerkelijk vind in de ontmoetingen met andere synodeleden in en buiten de synode-aula, is die onderlinge genegenheid waarover de heilige Augustinus spreekt. Die maakt dat de drempel om met elkaar in gesprek te komen heel laag is, ook als je elkaar niet of nauwelijks kent. Dit maakt het mogelijk om met elkaar te spreken en naar elkaar te luisteren met een vertrouwelijkheid en welwillendheid die normaliter eigen is aan langdurige vriendschappen. Naarmate de synode vordert, proef ik iedere dag een beetje meer een gedeeld, diep besef van vriendschappelijke verbondenheid met de Heer en met elkaar. Dat geldt voor de ontmoeting aan het altaar van de Heer (iedere morgen om 07.00 uur), tijdens de ‘gesprekken in de Geest’ aan de ronde tafels in de synode-aula en tijdens de maaltijden.

Sommige ontmoetingen blijven mij extra bij. En die ontmoetingen geschieden niet alleen aan de inmiddels beroemde 36 tafels in de synode-aula. Ik sprak vorige week tijdens een koffiepauze met de jongerenwerkster van het Rooms-Katholieke aartsbisdom Moskou. Een jonge vrouw die ik vorig jaar heb leren kennen en die met haar bisschop aan de synode deelneemt. Zij vertelde mij hoe zij zich inspant om in een heel moeilijke situatie iets te maken van de viering van het Heilig Jaar 2025. “We willen in Rusland in 2025 pelgrims van hoop zijn,” zo zei ze terwijl zij haar tranen nauwelijks kon bedwingen.

Een feestelijke gedachtenis!

Laat ik dit verslag lichtvoetig eindigen: natuurlijk is er ook nog leven buiten de synode-aula. Op 4 oktober, de dag waarop de Kerk de liturgische gedachtenis van de heilige Franciscus van Assisi viert, hebben we in de synode-aula ‘Tanti auguri a te’ (‘Happy Birthday’) gezongen voor paus Franciscus, die daar zichtbaar van genoot. (Foto link: de paus in de synode-aula) ‘s Avonds tijdens de cena (het avondeten) besloot een aantal Afrikaanse en Indonesische bisschoppen en ook ik dat de aartsbisschop van Salzburg, mgr. Franz Lackner, een Franciscaan, het op de gedachtenis van de heilige Franciscus aan zijn stand verplicht was om ons te trakteren op een echt Italiaans ijsje. Dat was eerlijk gezegd niet een erg synodaal besluit; de aartsbisschop werd door zijn collega-bisschoppen eigenlijk een beetje gedwongen maar reageerde lachend. En zo togen we na het avondeten met een hele groep bisschoppen naar een naburige ‘gelateria’ om daar de gedachtenis van de heilige Franciscus, patroon van Italië, ook informeel te vieren. Aldus werd de broederschap onder bisschoppen, afkomstig van diverse continenten, bevestigd en versterkt tijdens het eten van ijsjes betaald door die arme franciscaanse aartsbisschop. Deze kreeg zijn ijsje trouwens gratis van de ijscoman…

“La Vergine in Ascolto”, de luisterende Maagd Maria

Zojuist heb ik mijn zondagspreek voorbereid want zondag mag ik de heilige Mis vieren in de Friezenkerk (zie onder de foto van de betreffende viering), waar ik al sinds mijn studietijd in Rome (1998-2001) graag kom. Zo meteen ga ik naar het Sint Pietersplein, waar elke zaterdag in de maand oktober een lichtprocessie met rozenkransgebed is (foto van het rozenkransgebed  voor de vrede met paus Franciscus). Daar zal ik ook zeker weer broeders en zusters treffen die ik ken uit de aula van de synode even verderop. We zullen bidden voor de vrede en om zegen over de synode op voorspraak van “la Vergine in Ascolto”, de luisterende Maagd die ons zachtmoedig maar met aandrang aanspoort om te luisteren naar haar Zoon.

In een volgende bijdrage op rkkerk.nl zal ik wat meer ingaan op enkele onderwerpen die tijdens de ‘gesprekken in de Geest’ aan de synodetafels aan de orde komen.

Bij de twee foto’s hieronder:

Vrijdag 4 oktober was het 62 jaar geleden dat het Tweede Vaticaans Concilie werd geopend door de heilige paus Johannes XXIII. Op deze dag viert de Kerk ook zijn gedachtenis. Na mijn toespraakje in de Engelse taalgroep (ik ben gekozen als relator) ben ik naar het grafmonument van de heilige paus Johannes XXIII in de Sint-Pieter gegaan om op zijn voorspraak te bidden om Gods zegen over de Katholieke Kerk in Nederland en allen die betrokken zijn bij het synodaal proces. Enkele foto’s uit de Sint Pietersbasiliek die herinneren aan de goede paus Johannes en Concilium Oecumenicum Vaticanum II.

Vaticanum II.

Alle foto’s: mgr. Hoogenboom. Bij de foto helemaal linksboven vertelt mgr. Hoogenboom:

Inmiddels heb ik mijn eerste interventie gegeven in de plenaire vergadering. Het ging over de betekenis van de geestelijke en lichamelijke werken van barmhartigheid voor de zending in een synodale en missionaire kerk. Leuk om in de koffiepauze veel positieve reacties te horen. Onder meer van kardinaal Hollerich.

Een aantal functiewijzigingen en pastoresbenoemingen zijn bekend gemaakt door het bisdom Groningen-Leeuwarden.  Ze gaan dit najaar in. De functiewijzigingen zijn door oud-bisschop Ron van den Hout goedgekeurd, nog voor zijn vertrek naar Limburg (per 24 augustus jl.) De betrokken parochies zijn eind september reeds geïnformeerd.  

Pastores benoemingen

*Pastoor Albert Buter is per 1 november halftime benoemd in de Emmaüsparochie van de Noordoostpolder. Daarnaast is hij halftime aangesteld als pastoor voor de H. Christoffelparochie in Zuidwest Fryslân. Hij gaat wonen in de pastorie te Emmeloord.

*Pastoraal werker Ton Halin, afkomstig uit bisdom Rotterdam, is officieel per 1 december benoemd in de H. Christoffelparochie van Zuidwest-Fryslân. Hij gaat tijdelijk wonen in het Mattheushûs te Joure. Hij volgt pastoraal werker Annie Schothorst op in de H. Christoffelparochie die per 1 december met vervroegd pensioen gaat. Zij nam op zondag 13 oktober jl. afscheid.

Pastoor Buter vertrekt  uit de H. Norbertusparochie in Oost Groningen en de H. Liudger parochie in Noord- Groningen. Dit vertrek  wordt op verschillende manieren opgevangen:

*Pastoor Peter Stiekema is per 1 november waarnemend pastoor voor zowel de H. Norbertusparochie als de H.Liudgerparochie.  

* Diaken Sander Hof richt zich per 1 november volledig op de H. Liudgerparochie. Hij is daarnaast verantwoordelijk voor viering van de sacramenten van het H. Doopsel en het Huwelijk in de H. Norbertusparochie.

*Pastoraal werker Nelly Hamersma-Sluis verlaat de H. Liudgerparochie en gaat zich volledig wijden aan de H. Norbertusparochie.

 * Emeritus priester Anton Overmars uit het bisdom Haarlem-Amsterdam, woonachtig in de pastorie te Wehe den Hoorn in noord Groningen, is inzetbaar  voor eucharistievieringen en de viering van sacramenten voor de Zieken en Boete en Verzoening. Hij maakt geen deel uit van het pastoraal team.

Overige functiewijzigingen

*Pastoor Arjen Bultsma beëindigt zijn functie als pastoor-moderator in de H. Christoffelparochie, maar blijft betrokken bij het gebouwenbeleid.

*Pastoor Peter Wellen beëindigd zijn waarnemend pastoorschap voor de Emmaüsparochie in de Noordoostpolder.

Op dinsdag 24 december opent paus Franciscus het Jubeljaar in Rome. Daarna volgen bisdommen wereldwijd met een openingsviering in hun kathedraal op zondag 29 december. Paus Franciscus nodigt iedereen uit om het Jubeljaar mee te vieren. Voorafgaand aan de opening worden daarom acht online Teams bijeenkomsten georganiseerd in oktober, november en december.

De online Teams bijeenkomsten willen pastorale teams, vrijwilligers en geïnteresseerden ondersteunen in de opmaat naar het Jubeljaar. Elke bijeenkomst bestaat uit een korte inleiding door een expert, er is gelegenheid om vragen te stellen en om eigen ideeën voor het Jubeljaar te noteren op een “inspiratiekaart”.

Elke bijeenkomst duurt een uur. De onderwerpen zijn genomen uit de bul van paus Franciscus voor het Jubeljaar: Spes non confundit (De hoop stelt niet teleur).

Het is mogelijk om de hele reeks te volgen, maar ook één of meer losse bijeenkomsten. De links naar de Teams bijeenkomsten worden vermeld in het onderstaande overzicht met sprekers en onderwerpen. Aanmelden is niet nodig.

Wie niet kan deelnemen, is uitgenodigd om de website van katholiekleven.nl te volgen. Daar wordt na afloop van elke bijeenkomst een podcast gepubliceerd.

De online Teams bijeenkomsten voor het Jubeljaar zijn een initiatief van de landelijke werkgroep voor het Jubeljaar. Deze werkgroep bestaat uit vertegenwoordigers uit bisdommen, religieuzen en bewegingen.

• Download de inspiratiekaart voor de bijeenkomsten

Bij elke bijeenkomst vindt u een Teams link. Vijf minuten voor aanvang van de bijeenkomst (19.25 uur) wordt u toegelaten door de moderator. U hoeft u niet vooraf aan te melden. De indeling van de bijeenkomsten is als volgt:

• 19.30 uur Welkom
• 19.35 uur Inleiding
• 19.55 uur Gelegenheid voor vragen via de chat
• 20.15 uur Inspiratiekaart: noteer de ideeën die u deze avond kreeg
• 20.30 uur Afronding

Data en onderwerpen:

Dinsdag 29 oktober (19.30-20.30 uur)

Het Heilig Jaar en het Tweede Vaticaanse Concilie
Mgr. Dr. Jan Hendriks (bisschop van Haarlem-Amsterdam)
Deelnemen via Teams

Woensdag  6 november (19.30-20.30 uur)

Wat zijn de prioriteiten in het Jubeljaar?
Diaken Rob Polet MA (diaken van het bisdom Haarlem-Amsterdam, coördinator Geestelijke Oefeningen voor het Platform voor ignatiaanse spiritualiteit)
Deelnemen via Teams

Dinsdag 12 november (19.30-20.30 uur)

Wat is de christelijke hoop in de bul van Paus Franciscus over het Jubeljaar?
Plebaan Michel Hagen (kathedraal bisdom Rotterdam)
Deelnemen via Teams

Maandag 18 november (19.30-20.30 uur)

Wat zegt de bijbel over hoop?
Diaken dr. Vincent de Haas (diaken van het bisdom Breda, coördinator Katholieke Bijbelstichting)
Deelnemen via Teams

Woensdag 27 november (19.30-20.30 uur)

Wat zijn de Joodse wortels van het Jubeljaar?
Mevrouw dr. Tineke de Lange (beleidsmedewerker voor de bisschoppenconferentie voor contacten met het Jodendom en docent Oude Testament en Judaïca)
Deelnemen via Teams

Dinsdag 3 december (19.30-20.30 uur)

Wat is de christelijke geschiedenis van de jubeljaren en de betekenis van de aflaat daarin?
Dr. Anton ten Klooster pr. (universitair docent aan de Tilburg School of Catholic Theology TST)
Deelnemen via Teams

Maandag 9 december (19.30-20.30 uur)

Waarom wordt Maria “Moeder van de hoop” genoemd?
Drs. Zr. Hildegard Koetsveld (benedictines van de Onze Lieve Vrouwe Abdij te Oosterhout)
Deelnemen via Teams

Maandag 16 december (19.30-20.30 uur)

Het Heilig Jaar en de geloofsbelijdenis van Nicea-Constantinopel
Lic. Harry Quaedvlieg pr. (vicaris-generaal bisdom Roermond en docent dogmatiek aan de theologische opleidingen in het bisdom)
Deelnemen via Teams

Foto: Pixabay.

Christelijke organisaties slaan de handen ineen. Het Protestants en Rooms-Katholiek Justitiepastoraat, de Stichting Epafras, de Stichting Exodus Nederland, de Stichting Gevangenenzorg Nederland en Kerken met Stip vragen aandacht voor de situatie van gedetineerden in Nederland en elders. De Dag voor de Gevangene is op zondag 13 oktober 2024.

Jaarlijks is de Dag voor de Gevangene op de tweede zondag van oktober. De christelijke organisaties roepen de kerken op om in de zondagsviering  stil te staan bij gedetineerden en de mensen om hen heen. Speciaal voor de kerken is een magazine uitgebracht dat helpt bij invulling van de Dag voor de Gevangene.

De betrokken organisaties zeggen daarin:

“We willen werken aan meer begrip voor zowel gedetineerden als hun familie, zonder af te doen aan de delicten die zij hebben gepleegd en het leed dat mogelijke slachtoffers is aangedaan. Met de Dag voor de Gevangene hopen we bij te dragen aan herstel en een nieuwe start. In de christelijke traditie is de zorg voor gedetineerden een van de zeven ‘werken van barmhartigheid’. De Bijbel roept ons op om gevangenen niet te vergeten. Een houding van ‘eigen schuld, dikke bult’ past niet. Wij willen gedetineerden blijven zien als medemensen, voor wie herstel en een nieuwe start mogelijk zijn.”

Het magazine is te downloaden via Dag voor de Gevangene – Epafras.